Vanuit de overtuiging dat mensen hierdoor sneller werk vinden, investeert uitvoeringsorganisatie UWV in extra persoonlijke begeleiding voor uitkeringsgerechtigden met weinig kans op de arbeidsmarkt (Trouw, 18 juni). Volgens het artikel zouden de kennisverslagen van het UWV al jaren aantonen dat deze begeleiding nauwelijks effect heeft. Desondanks blijft het UWV er heilig in geloven. Het beeld rijst op van een koppige organisatie die weigert te luisteren naar de harde wetenschap.
Maar dit beeld is misplaatst. Wie het kennisverslag erbij pakt, leest een heel ander verhaal. Inderdaad is persoonlijke begeleiding geen wondermiddel. Extra begeleiding verhoogt de kans op werk vaak maar met een paar procent. Maar de investering blijft wel gewoon een heel goede business case. De reden is dat deze extra begeleiding in veel gevallen kosteneffectief is. Het maakt niet uit of een begeleider per maand maar drie mensen sneller aan een baan helpt. Zolang hiermee genoeg wordt bespaard op de uitkeringsuitgaven, verdient hij zichzelf gewoon terug. En dit is precies wat het kennisverslag aangeeft. Sterker nog, persoonlijke begeleiding van mensen met ‘persoonlijke belemmeringen’ bespaart ons als samenleving zelfs meer geld dan dat de begeleiding kost.
Er is nog een belangrijkere reden waarom het geschetste beeld misplaatst is. Beleidsmakers maken vaak dezelfde fout: ze kijken enkel naar het effect op de hoogte van het aantal uitkeringen. Maar de effectiviteit van beleid wordt door zoveel meer bepaald dan alleen de uitstroom uit de uitkering. De afgelopen jaren is een stroom van rapporten verschenen die laten zien dat persoonlijke aandacht een cruciale factor is voor het welzijn van mensen. Of het nu gaat om schulden, psychische problemen of werkloosheid, mensen worden er gezonder en gelukkiger van als ze persoonlijk worden benaderd door een overheid die oog heeft voor hun situatie.
Dat het UWV nog veel kan doen aan zijn dienstverlening is duidelijk. Maar een effectiever en eerlijker beleid begint en eindigt bij het hebben van persoonlijk contact. Alleen door mensen in de ogen te kijken en te vragen wat ze nodig hebben, kunnen we bouwen aan een solidaire samenleving. Een samenleving waar werkloosheid niet wordt afgekocht met een uitkering, maar waar we iedereen de handvatten bieden om mee te doen.
Dit artikel verscheen in Trouw (18 juni 2020)