Afgelopen week hebben Russische soldaten de Krim weten te bezetten. Het Russische schiereiland de Krim werd in 1954 ten tijde van de Sovjet-Unie als teken van vriendschap door Chroesjtsov overgedragen aan Oekraïne. Zowel op de Krim als in het oosten van Oekraïne bestaat het overgrote deel van de bevolking uit etnische Russen.

Deze etnische Russen stonden helemaal niet te juichen toen de toch democratisch gekozen president Janoekovitsj door maandenlang protest en de daarop volgende schermutselingen verdreven werd. Janoekovitsj kwam als president in ieder geval op voor dit oostelijk deel van Oekraïne, daar waar de meeste aandacht toch vaak naar de hoofdstad Kiev uitgaat.

Janoekovitsj heeft naar aller waarschijnlijkheid tientallen miljarden uit Oekraïne weggesluisd, zijn beleid corrupt noemen is een understatement. Foto's van zijn uitgestrekte landgoed met overdadige luxe vlogen over het internet. De verjagers van Janoekovitsj zijn ook zeker niet allemaal fris.

Zo vertegenwoordigden Hans van Baalen en Guy Verhofstadt in Kiev de Europese Unie (EU), waar ze naast rechts-extremistische en ultranationalistische oppositieleiders de overwinning van de revolutie stonden te vieren. Als een van de eerste maatregelen werd door dezelfde leiders de Russische taal als officiële taal in Oekraïne afgeschaft.

Beide ongelukkige optredens hebben in Rusland een beeld geschapen dat de belangen en rechten van etnische Russen in oostelijk Oekraïne weleens zeer snel geschonden zouden kunnen worden. En of dit beeld nu juist is of niet, als we iets van Sotsji hebben kunnen leren is het dat Rusland goed is in het creëren van bepaalde beeldvorming.

Poetin heeft zelf herhaaldelijk aangegeven wat het belang van Oekraïne voor Rusland is. Rusland wil koste wat kost invloed in Oekraïne behouden; het land heeft de laatste decennia echter de EU en de NAVO steeds verder richting de Russische grens zien optrekken. In beide processen heeft de EU een grote rol gespeeld.

Vanuit Poetins perspectief moest hij door de instabiliteit rondom de machtsovername in Oekraïne de veiligheid van etnische Russen te allen tijde garanderen. Nu heeft hij dus het autonome schiereiland de Krim bezet, waar de Russische soldaten met open armen ontvangen zijn. Het schiereiland is voor Rusland vooral van grote waarde door de Russische militaire basis. Het schiereiland vormt eigenlijk de opening voor Rusland naar de Zwarte Zee.

Terwijl Westerse politiek leiders zich nog flink achter de oren krabben van dit onvervalste stuk machtsvertoon, heeft Rusland zijn grip op de Krim versterkt met 16.000 soldaten. Rusland heeft hiermee diverse ondertekende verdragen van de Verenigde Naties geschonden. Een schending die eigenlijk niet zonder gevolgen mag blijven. Tot nu toe is dat wel het geval. Het besluitvormingsproces in de EU omvat nu eenmaal meer te nemen stappen dan hetzelfde proces in Rusland.

Vooralsnog lijkt de EU in ieder geval de Oekraïense regering te hebben gemaand dat het voor Oekraïne verstandig zou zijn niet in militair opzicht op de Russische bezetting in te gaan. Als de nieuwe Oekraïense regering hierin standvastig blijft zal Rusland in ieder geval de opgeworpen legitimiteit van de bezetting verliezen, wat helaas nog niet wegneemt dat het de Krim dan ook daadwerkelijk terug zal geven.

Ondertussen is de EU hardop aan het nadenken over sancties voor Rusland, mochten de Russische troepen de Krim donderdag niet verlaten hebben. Over de sancties lijkt de EU het nog niet helemaal eens te worden. Dit is ook helemaal niet vreemd, de handelsbelangen van landen onderling in dit conflict tussen Rusland en Oekraïne zijn heel verschillend.

Hoewel de EU economisch als één blok wil opereren heeft Rusland diverse individuele landen weten te verleiden tot bilaterale handelsafspraken. Eén van die landen: Nederland. Deze belangenverschillen zouden het optreden van de Europese eenheid weleens erg kunnen verzwakken.

Toch staat de EU niet alleen aan de zijde van Oekraïne in dit conflict. Hoewel Iran en China min of meer hun steun voor de Russische handelswijze hebben uitgesproken, zoekt de Verenigde Staten passende sancties voor Rusland om de bezetting streng af te keuren. Wellicht nog belangrijker is dat er ook in Rusland zelf protesten zijn tegen het aantasten van de Oekraïense soevereiniteit. Zo'n 75% van de Russen vinden namelijk dat de Russische soldaten niets in Oekraïne te zoeken hebben.

Gelukkig wordt de Oekraïense positie versterkt door de kwakkelende Russische economie. Het wantrouwen in Rusland resulteerde afgelopen week in een historisch dieptepunt van de koers van de roebel. Het vooruitzicht van een mogelijke oorlog heeft veel Russen doen besluiten massaal dollars en euro's op te kopen. De Russische beurs heeft al te maken gehad met een daling van 9%.

De Russische economie is ook het terrein waar voor de EU aan invloed in dit conflict te winnen valt. De EU en Rusland zijn wel wederzijds afhankelijk als het gaat om energie. Vaak wordt er gevraagd wat er zou gebeuren als Rusland de gaskraan dicht zou draaien. Gemiddeld genomen komt een derde van het in de EU verbruikte gas uit Rusland. Dit terwijl de Russische economie voor 70% afhankelijk is van de olie- en gasexport, hiervan gaat 80% richting Europa.

Mocht Rusland deze inkomsten niet meer krijgen, dan zou dat catastrofaal zijn voor de Russische economie. Gezamenlijke economische sancties van de EU en de Verenigde Staten zouden Poetin wellicht kunnen doen besluiten eerder de Krim te verlaten dan zijn bedoeling was. Hiervoor moet de EU Rusland wel een uitweg bieden om dit zonder gezichtsverlies te kunnen doen.

Inmiddels vinden de eerste gesprekken tussen de nieuwe Oekraïense regering en Rusland plaats. Het is van uiterst belang om een diplomatieke uitweg te vinden voor dit conflict. Ik hoop dat de betrokken regeringen het hoofd koel houden en vooral ook een poging doen om gezamenlijk dit conflict op te lossen.