Onderzoek toont aan dat, om een buurtbatterij rendabel te maken, deze niet alleen voor opslag dient te worden ingezet, maar ook op een slimme manier in energie moet kunnen handelen. Er zullen periodes zijn met grote vraag en weinig aanbod, periodes met veel aanbod en weinig vraag en alles daartussenin. Een vorm van opslag is onmisbaar om de inzet van gas- en kolencentrales maximaal te verminderen en om verlies van duurzaam opgewekte energie zo veel mogelijk te vermijden. Een buurtbatterij zou moeten worden gekoppeld aan een slim systeem dat de netbelasting, de elektriciteitsprijs en de verschillende situaties van huishoudens meeweegt in de beslissing wanneer stroom opgeslagen dient te worden en wanneer juist geleverd moet worden en aan wie. De batterijen zouden dan kunnen fungeren als een buffersysteem, dat vraag en aanbod dichter bij elkaar brengt.
Een andere vraag is hoe om moet worden gegaan met de stroom die particulieren leveren aan zo’n batterij: kunnen zij deze stroom op een later tijdstip weer kosteloos uit de batterij halen, of moeten zij deze inclusief energiebelasting terugkopen bij de eigenaar van de batterij? Een vorm van salderen op korte termijn (24 uur) via de buurtbatterij lijkt redelijk, maar wettelijk is dit nog niet mogelijk. En buurtbewoners zonder zonnepanelen, kunnen ook zij profiteren van de buurtbatterij en de goedkope stroom die daarin wordt opgeslagen? Een huishouden met een relatief duur energiecontract zou meer gebaat kunnen zijn bij het zelf gebruiken van de opgeslagen elektriciteit, terwijl een huishouden met een relatief goedkoop energiecontract wellicht liever de opgewekte of ingekochte stroom tegen een hogere prijs verkoopt, bijvoorbeeld aan een buurtgenoot.
Verder verschilt de energiebehoefte per huishouden: huishoudens met een warmtepomp en een elektrische auto kunnen enkele malen meer elektriciteit per dag verbruiken dan huishoudens zonder deze apparaten. Er moet dus zorg voor worden gedragen dat een buurtbatterij aan zoveel mogelijk buurtbewoners ten goede komt en niet alleen de bewoners met de grootste energiebehoeften.
Ook energiespecialist Haike van de Vegte ziet het als een tweeledige kwestie: “De potentie is enorm, de praktische problemen zijn niet onoverkomelijk, maar de praktijk is wel weerbarstig.” Ook hij vindt dat thuisbatterijen een minder complexe oplossing zouden bieden voor de kleinschaligere opslag, terwijl megabatterijen een economisch rendabelere manier zouden zijn om het net te stabiliseren en om in elektriciteit te handelen. Toch onderschrijft hij het nut en de noodzaak van buurtbatterijen. “Ik denk dat als netbeheerders en marktpartijen nauw samenwerken, er locaties zullen worden geïdentificeerd waar buurtbatterijen handig en mogelijk rendabel zijn, bijvoorbeeld samen met transformatorhuizen en compactstations in wijken”, aldus Van de Vegte.
Meerdere toepassingen voor één batterij
Buurtbatterijen hoeven niet per se één enkele eigenaar te hebben. Door het eigenaarschap en de beschikbare capaciteit te verdelen over de verschillende stakeholders (lees: netbeheerders, energiecoöperaties, private investeerders, commerciële en particuliere energieproducenten én buurtbewoners die zelf geen stroom opwekken) kan een netwerk van buurtbatterijen meerdere doelen tegelijk dienen. Capaciteit en energie zouden dan tegen vergoeding virtueel tussen de gebruikers kunnen worden uitgewisseld. Met de huidige technologie en rekenkracht van computers is het niet ondenkbaar dat een buurtbatterij gekoppeld kan worden aan een slim systeem dat rekening houdt de belangen van de verschillende partijen, zodat iedere gebruiker voordeel ervaart én overbelasting wordt voorkomen. “Interessant genoeg worden dergelijke smart grids momenteel ontwikkeld voor bedrijventerreinen waar vergelijkbare vraagstukken spelen”, vertelt Van de Vegte. Zelfs als het economisch gezien niet direct de meest rendabele optie is, dan nog zou het een groot goed zijn als met een enkele oplossing het net kan worden ontlast, vraag en aanbod dichter bij elkaar kunnen worden gebracht, particuliere energieleveranciers hun energie kunnen opslaan voor later gebruik, commerciële hernieuwbare energieproducenten een grotere afzetmarkt hebben op momenten van overschot én het verstoken van fossiele brandstoffen voor elektriciteitsproductie sneller kan worden uitgefaseerd.
De vele gezichten van energieopslag
Er zal breder gekeken moeten worden naar het type batterij: chemische batterijen zijn slechts één van de mogelijkheden om energie op te slaan. Er kan ook worden gedacht aan het opslaan van elektrische energie in de vorm van warmte, of zelfs met behulp van zwaartekracht. Verschillende vormen van energieopslag hebben verschillende voor- en nadelen. Zaken als rendement, aanschaf- en onderhoudskosten en de ecologische voetafdruk zullen allemaal in ogenschouw moeten worden genomen. Daarnaast zijn sommige vormen van energieopslag, zoals chemische batterijen, juist geschikt kortetermijnopslag, terwijl andere technologieën juist gebruikt zouden kunnen worden om de verschillende seizoenen te overbruggen. De oplossing ligt waarschijnlijk in diversificatie, want er is niet één perfecte oplossing. Maar een goed gebalanceerde mix van verschillende vormen van opslag kan leiden tot stabilisatie van vraag en aanbod door het jaar heen. En natuurlijk staat de technologische ontwikkeling van de batterij niet stil.
Bewustwording
Buurtbatterijen kunnen ook een sociaal karakter hebben en particulieren een kans geven om bewuster en duurzamer met hun energieconsumptie om te gaan en zo geld te besparen. Op het gebied van bewustwording is nog veel winst te behalen; het uitfaseren van de salderingsregeling zou daar een gezonde financiële prikkel voor bieden. Maar de bewustwording moet niet alleen plaatsvinden bij burgers met zonnepanelen. Ook huishoudens zonder zonnepanelen moeten worden gestimuleerd om bewuster met hun energieverbruik om te gaan. En zeker ook grote bedrijven zouden stil moeten staan bij de momenten waarop ze energieslurpende processen uitvoeren. Ook voor hen is er behoefte aan meer financiële prikkels om ze daartoe te bewegen, want de grootste verbruikers betalen het minst voor hun stroom.
Reacties
09 mei 23
Rinus Scheele
Valse romatiek van zelfvoorzienend
Buurtbatterijen kunnen inderdaad een rol spelen om het net te balanceren. Met name het dag-nacht probleem. Dat speelt lokaal en auto's zijn niet op het goede moment op de goede plek. Maar om het zomer/winter-probleem te tackelen moet je toch echt naar andere technieken kijken: je zou gigantische batterijen, en dus heel veel grondstoffen, nodig hebben. Opslag als warmte kan misschien op wijkniveau. Maar opslag in de vorm van waterstof (of ammoniak): liever niet in mijn achtertuin.
De suggestie van verbinding tussen werelddelen spreekt mij meer aan. Verbinding met Afrika, met name ten zuiden van de evenaar helpt: daar is het zomer tijdens onze de winter en omhekeerd.
Wat ik zie in de energiediscussie is enerzijds een hang naar collectief bezit of tenminste zeggenschap. Dat past ons als GroenLinks. Anderzijds een hang naar zelfvoorzienend zijn. Dit past bij het onderbuikgevoel in de samenleving, maar niet bij ons. De aarde is van ons samen. Het klimaatprobleem is ons gezamenlijk probleem. Daarbij past een wereldwijde collectieve aanpak. Niet het je afwenden van de boze wereld.
Juist elektriciteit leent zich goed voor een wereldwijde collectieve aanpak. Gun donker Afrika ook wat verlichting.
12 mei 23
bert huijgen
Warmtenet is beter
Helder artikel. In mijn wijk kan binnenkort gestemd worden over een warmtenet of iedereen een (hybride) warmtepomp. Ik was al voor een warmtenet, maar nu nog meer. De bedoeling is om warmte uit de rivier naast de wijk op te slaan (aquathermie). En dat de wijk eigenaar wordt.
Mijn dak ligt zuidoost-noordwest. Ik heb bewust ook zonnepanelen op noordwest gelegd. Zodat ik 's avonds kan koken en de vaatwasser kan draaien op mijn eigen groene stroom.
08 januari 24
Lex Kooij
Warmtenet is beter?
Wat is de uitslag van de stemming? Is het een warmtenet geworden? Ik zou graag jou ervaringen willen horen.
23 juni 24
Ben
Warmtenet is beter? Mwah....
Je zit vast aan één leverancier, betaalt je blauw aan vastrecht en betaalt de hoofdprijs voor de geleverde gigajoules aan warmte terwijl het toch vaak een afvalproduct is. Ik ben in ieder geval blij om van het warmtenet af te zijn.