Basisenergie

Onder leiding van Manuella Kalsky en met Linda Voortman als spreekster was er op het partijbureau van GroenLinks op zaterdag 12 januari een aangeklede nieuwjaarsreceptie van De Linker Wang. Bestuursleden en ook fractievoorzitter Bram van Ojik lieten zich zien en de stemming was opperbest. Linda reageerde op de wens van de Linker Wang om wat meer bezieling in het beleid te brengen en ook om het goed omgaan met elkaar een hogere prioriteit te geven.

Het beleid kan immers wat koud of technisch, zo niet technocratisch overkomen. Linda beaamde dat GroenLinks in haar beleid en in haar presentatie 'warmer' zou kunnen opereren. In de top is er nog wat sprake van 'wonden likken', zeker nu het maartcongres nog moet plaats vinden, waar ook het rapport van de commissie Nel van Dijk ter sprake zal komen.

Linda kon dus nog niet al te veel zeggen, maar Manuella wist niettemin een geanimeerde discussie in gang te zetten onder de dertig aanwezigen. Opvallend was dat er bij Linda niet meteen een antwoord kwam op de vraag naar het visioen of de basisenergie van de partij. Tijdens de verkiezingen kennelijk ook niet. Ons program mag er zijn en we zijn linkser dan D'66 (waren we dat wel echt? hoor ik sommigen verzuchten), liberaler dan de SP en groener dan de PvdA.

Maar dit geeft niet een antwoord op bovengenoemde vraag, omdat 1) een program complex is en 2) genoemde verschillen met D'66, SP en PvdA arbitrair of nogal vloeiend kunnen zijn. Nu vast staat, dat de nieuwe leden bij verre in de meerderheid of de mensen afkomstig uit de 'bloedgroepen' van de oprichters in de minderheid zijn, lijkt de vraag naar de basisenergie of diepere identiteit van GroenLinks des te klemmender.

Compassie

Is die energie realistisch idealisme, authenticiteit, milde vrouwelijkheid of de attitude compassie, iets wat De Linker Wang sinds enige tijd in het vaandel heeft? Compassie is er zijn en luisteren naar; impliceert in wezen recht en vrede jegens zowel mens als natuur. Als je mensen en de natuur respectloos behandelt of vertrapt, slaan die immers terug. We kwamen er niet helemaal uit, ook al scoorde compassie vrij hoog.

Iemand zei tijdens de borrel nog tegen me: 'is verbinding toch niet een iets betere term, omdat die eenvoudiger is en daardoor beter in het gehoor ligt?' Misschien, maar of verbinding tevens recht en vrede insluit is de vraag. De brainstorming over de basisenergie van GroenLinks was hoe dan ook goed.

Zeker nu er de laatste tijd nogal eens vragen rijzen over de precieze positie van de partij in het politieke krachtenveld. Het blijft overigens moeilijk daarvoor een sluitende term te vinden, waarvan je meteen zegt: ja dat is het, ziehier de ziel of kern van GroenLinks. Toch is dat van belang. Inmiddels verscheen er dezelfde dag een pamflet in de bijlage Letter&Geest van Trouw over wat genoemd wordt 'de kleine catechismus van het groene geloof'.

'I was not amused', zoals dat heet, ook al is het goed, dat pleiters voor duurzaamheid in hun enthousiasme daarover, zeker naar anderen toe, tact en mildheid betonen. Mijn reactie op het stuk in Trouw past wel bij m'n verhaal over de nieuwjaarsreceptie, reden dat ik beide in elkaar laat overvloeien. Misschien wordt zo tevens duidelijk dat spiritualiteit en religie inzake duurzaamheid kunnen helpen, maar niet hetzelfde zijn.

'Kleine catechismus van het groene geloof'

Terwijl we ons nu in de Spirituele Maand, een samenwerking van KRO, Happinez, Ten Haaf en Trouw, bevinden, spreken de Trouw-journalisten Dros en Van de Poll inzake pleiters voor duurzaamheid wat cynisch van een 'kleine catechismus van het groene geloof'. Ze zien daarin 'een blinde vlek voor de eigen veel te grote woorden' en zelfs 'een seculiere religie met totalitaire trekken'. Elke vernieuwingsbeweging kan in haar retoriek wat doordraven.

Ook inzake duurzaamheid zal dat best wel eens gebeuren, (ook al vond ik dat met Beatrix's woorden 'heilige plicht' in haar kersttoespraak nogal meevallen). Het is goed de pleiters voor behoud van natuur en milieu te wijzen op mogelijke uitglijders in hun discours, maar het is de grote vraag of dat dan moest in de vorm van een vrij pompeus gebrachte impliciete aanval.

Dit te meer nu wij mensen vaak nog wel worstelen met ons soms niet al te groene gedrag en bovendien twee politieke partijen als CDA en GroenLinks, die de duurzaamheid (redelijk) hoog in het vaandel hebben, de één misschien wat meer dan de ander, juist al of niet mede door eigen schuld electoraal nogal wat klappen kregen.

Seculiere religie met totalitaire trekken?

En of, zoals Dros en Van de Poll stellen, de betogen van een Herman Wijffels 'meer dan een religieus tintje hebben'? Ik vind hem authentiek en in zijn ijver getuigen van realistisch idealisme. En of in diens betogen 'een religieus tintje' te bespeuren is, ik weet het niet, maar ik zit daar eerlijk gezegd ook niet mee. Zou het tevens meegenomen 'anti-verhaal' van Jaffe Vink dan geen (traditionele) religie zijn?

Van hem is overbekend dat hij opereert op de behoudende flank, waarin de visie dat het leven veranderen inhoudt, in de zin van Heraclitus' 'panta rei' (alles stroomt), dus het meegaan met de evolutie van het leven, niet erg leeft. Zijn aanval kan ik dan ook beter plaatsen dan de lichtelijk cynische 'catechismus' van de andere twee, maar ik zou diens 'rechtse' stellingname niettemin ook religieus willen noemen. Als Vink profetische waarschuwingen verfoeit en zweert bij wetenschap en chemische industrie, zit je meer in het materialistische paradigma, wat in wezen ook geloof is.

Spiritualiteit versus wetenschap

Spiritualiteit is wat anders en 'evenmin identiek aan religie', zegt de arts en mysticus/schrijver Deepak Chopra in zijn net uitgekomen boek 'Botsende wereldbeelden. Wetenschap versus spiritualiteit'. (Een debat met de natuurkundige Leonard Mlodinow). De traditionele religie heeft volgens hem 'gezien onze eindeloze consumptie, verspilling van natuurlijke hulpbronnen en duivelse creativiteit van oorlog haar kansen gehad'.

Toch pleit hij net als hoofdredacteur Willem Schoonen inzake het milieu voor een spirituele of religieuze dimensie. Wat de traditionele religie niet meer kan, - ook omdat de trits van 'ellende, verlossing en dankbaarheid' ons vandaag niet meer aanspreekt -, 'dat kan de spiritualiteit wel', aldus Chopra. Spiritualiteit ziet hij als 'het teruggaan tot de diepere Bron, ook wel oneindig Bewustzijn, niet in de laatste plaats ook Bewustzijn in onszelf'.

We hebben twee stemmen in onze borst, Goethe liet het Mephisto al zeggen, namelijk die van onze innerlijke (goddelijke) leiding en die van ons ego. Duurzaamheid als 'moeten', dus die van het vingertje? Nee, verandering van gedrag komt van binnenuit. Spiritualiteit kan ons daarbij goed helpen, zeker ook om onze ego(-stem) zo te kunnen overstijgen, in elk geval minder overheersend te doen zijn.

Het is kortom van belang, dat journalisten niet hun kracht zoeken in het onnodig negatief bejegenen van idealistische (groene) bewegingen en tevens dat een idealenpartij als GroenLinks zich bewust is van haar kern of basisenergie, wil ze bezieling kunnen uitstralen.