Leve de kleine, herkenbare partij!
De kiezer heeft gesproken
De verkiezingsuitslag is precies wat veel GroenLinksers al lange tijd vreesden: een enorme nederlaag. Deze uitslag komt niet als verrassing: de peilingen gaven deze immers al enige tijd aan. En misschien wel belangrijker: onder relatief populaire GroenLinks-leiders Paul Rosenmöller en Femke Halsema was GroenLinks nooit groter dan elf zetels en dus kon het zetelaantal met de relatief nieuwe Jolande Sap alleen maar naar beneden.
Deze uitslag moet leiden tot de vraag waarom GroenLinks op aarde is. Er is een eenvoudige keuze: een pragmatische linkse partij met een groene koers, of een idealistische partij met principes. Welke van deze strategieën is de beste?
De huidige koers is een pragmatische. GroenLinks wil compromissen sluiten om allerlei standpunten binnen te halen en beleidsmatig het verschil te maken. Jolande Sap heeft eindeloos uitgelegd dat het Lente-akkoord veel minder sociaal was geweest als GroenLinks niet had meegedaan.
Er zijn allerlei rechtse bezuinigingen teruggedraaid en er zijn investeringen in het milieu en vergroening van het belastingstelsel voor in de plaats gekomen. GroenLinks bereikt echt wat, vertelde Sap aan iedereen die het horen wilde. Maar erg overtuigend was dit verhaal natuurlijk niet.
De meeste GroenLinks-kiezers zijn geen beleidstijgers die het beleid van Rutte-1 hebben nageplozen, die weten welke maatregelen zijn teruggedraaid en wat de koopkrachteffecten hiervan zijn. Bovendien weten ze meestal niet wat vergroening van het belastingstelsel is en hoe dat in de toekomst verder vorm moet krijgen. Laat staan dat ze weten wat er precies 'groen' aan is.
De partij ziet het anders
De leden en politici van GroenLinks zien dat ongetwijfeld anders. Zij kennen al deze details wel en kunnen uitgebreid vertellen wat er is binnengehaald. Maar ook zij worden geconfronteerd met de harde waarheid dat de kiezer vooral uiterst vage, niet-tastbare zaken heeft gekregen. Zo haalt Nederland nu de Europese begrotingseisen en komen er enkele investeringen in de natuur. Beide zijn uiterst abstracte winstpunten die nauwelijks een rol spelen in het leven van de gemiddelde burger. Hoe positief ze ook mogen zijn.
Als pragmatische partij wordt GroenLinks een tweede PvdA die soms iets groener is dan haar grotere zus. Een meer principiële koers is herkenbaarder en aantrekkelijker. Met een principiëler profiel onderscheidt GroenLinks zich sterk van haar concurrenten en kan ze juist wel een rol spelen in de voorhoede van het politieke debat. Nu hobbelt GroenLinks achter de anderen aan.
Laat GroenLinks realistisch zijn
Een vergelijking met andere kleine partijen werkt verhelderend. Is de Partij voor de Dieren met haar beperkte zetelaantal irrelevant? Dierenvrienden en de ambtenaren van het voormalige ministerie van Landbouw vinden zeker van niet. Hoewel de tastbare resultaten van de partij tegenvallen, speelt de PvdD een belangrijke agenderende rol op het gebied van dierenrechten en bijvoorbeeld een verbod op ritueel slachten. De achterban is er enthousiast over. En aandacht voor dierenrechten is er echt gekomen. GroenLinks is het nooit gelukt.
Hetzelfde geldt voor de ChristenUnie en de SGP. Veel wetgeving komt geheel buiten deze partijen om tot stand, maar irrelevant zijn ze niet. Zij weten de laatste jaren op allerlei momenten juist concrete wensen vervuld te krijgen zoals niet meer zondagsopenstellingen van winkels, aandacht voor palliatieve zorg en een evaluatie van de abortuswetgeving. De achterban zal meer dan tevreden zijn over wat deze partijen – tegen de tijdsgeest in – bereiken.
Laat GroenLinks realistisch zijn: structureel tien of elf zetels is onhaalbaar. En dit is zeker onhaalbaar met een pragmatisch GroenLinks dat makkelijk leeggegeten kan worden door concurrenten. De enige optie is: kies voor een koers die burgers begrijpen en die op essentiële momenten een reëel en vooral tastbaar verschil kan maken. Laat de compromissen verder aan de PvdA over. Hoewel de PvdA nu plotseling succes had, is juist aan die partij goed te zien hoe hopeloos een middenpositie tegenwoordig kan zijn.