Wat staat GroenLinks te doen volgens fractievoorzitter Bram van Ojik?

Humaniteit

"De vier zetels die we nu hebben zie ik als een incident, een gevolg van een toevallige samenloop van omstandigheden: wij hebben het verkloot, de PvdA had een goede campagne. En dan zegt iedereen ineens dat we van koers moeten veranderen. Maar het gaat juist om het langetermijnperspectief. De komende jaren gaan de grote debatten denk ik over humaniteit. Dat zie je aan de discussies over de zorg en de tentenkampen. Er is een verharding gaande in het denken.

De PvdA wordt meegenomen in een ideologische agenda die ten koste gaat van toekomstige generaties, ontwikkelingslanden, asielzoekers. Dit kabinet zegt bruggen te slaan tussen arm en rijk. Maar dat doen ze niet, en de rest van de wereld wordt vergeten. Een samenleving van insluiting, van wat Bill Clinton 'we are all in this together' noemt, raakt al snel op de achtergrond. Werklozen, ouderen, mensen in Burkino Faso moet je niet uitsluiten. 'Wij zijn er voor de hardwerkende Nederlander' roepen, dat vind ik walgelijk."

"Het is heel goed om ruimte te creëren voor outsiders: voor jongeren en zzp'ers. Zo'n politieke keuze moet je altijd zien in de sociaal economische context van dat moment. Het manifest 'Vrijheid eerlijk delen' is een product van hoogconjunctuur. Insiders kunnen zomaar outsiders worden als de arbeidsmarkt krimpt.

Als er geen banen zijn is het moeilijk om het ontslagrecht zomaar te versoepelen en de WW-duur te verkorten. De zorgen van mensen moet je niet aan je voorbij laten gaan. Ons arbeidsmarktverhaal is een in zichzelf goed doordachte abstractie. Intellectueel is er niks mis mee, maar er is wel iets mis met de relatie naar de praktijk. Mensen zeggen dat ze het linkse verhaal van GroenLinks niet meer zien."

Vormgeven aan diversiteit

"Linkse politici als Joop den Uyl en Ria Beckers hadden een bepaald idee, zij wilden de maatschappij veranderen – en andere mensen volgden. Als je nu iets lanceert dat radicaal is, snappen mensen dat niet. Maar als je tijd neemt om het uit te leggen dan zeggen mensen 'o ja'. Het lijkt nu minder de tijd te zijn van de grote ideeën. Er wordt gedacht van klein naar groot. Vroeger was dat van groot naar klein.

De samenleving bestaat nu ook uit meer verschillende groepen. Ik kom zelf uit een rode zuil, daar werd je hele leven door bepaald. Op de radio had je Hiltermann en Roskam, bij de één moest je stil zijn en bij de andere niet. Nu zijn de rollen diverser. De politiek ziet nog niet hoe ze aan die diversiteit vorm moet geven. Daarom is het losgeslagen. Dat zie ik nu ook een beetje bij GroenLinks. Veel collega's van andere partijen zeggen tegen mij dat ze dat ook hebben meegemaakt."

"We realiseren ons te weinig dat maar een heel kleine groep van de Nederlandse bevolking lid is van een politieke partij. En daarvan hangt ongeveer negentig procent er een beetje bij. Professionele politici hebben vaak nauwelijks door dat mensen lid zijn van een partij omdat zij iets willen doen. De link tussen politici en de twee procent partijleden is buitengewoon zwak. Dat zie jij bij GroenLinks, maar ook bij de VVD. Neem die toestand over de inkomensafhankelijke zorgpremie. Mark Rutte zei dat dat een communicatiefout was. Dat is onzin, hij weet gewoon niet wat er in zijn eigen achterban leeft."

Directe en actieve betrekkingen met de leden

"In elke politieke partij spelen er conflicten. De professionele politieke elite is soms te arrogant om elkaar te groeten, laat staan om gewone leden erbij te betrekken. Dat gebeurt bij ons ook. Bij Kunduz, de nota 'Vrijheid Eerlijk Delen', het Lente-akkoord. Het heeft er allemaal mee te maken dat leden denken 'Wat zijn die lui daar allemaal aan het doen?' Als je die kloof niet weet te dichten dan zijn politieke partijen ten dode opgeschreven.

Er zijn zoveel manieren om leden veel directer en actiever bij de professionele politiek te betrekken. Het moet zo makkelijk zijn om de leden te laten stemmen bij fundamentele kwesties. Een congres is maar eens per jaar. En daar komen maar een fractie van alle leden en ook geen gemiddelde dwarsdoorsnede. Theoretisch is het mogelijk om alle 25.000 leden permanent bij de partij te betrekken."

"Of ik een referendum naar de Kunduz-missie had uitgeschreven weet ik niet. Maar willen wij de partij relevant houden dan lukt dat niet alleen met vier Kamerleden, drie Euro-vertegenwoordigers en zoveel wethouders. Veel leden voelen zich tekortgedaan. Ik ben bij werkgroepen geweest waar mensen het idee hebben dat er geen gebruik wordt gemaakt van hun kennis over wonen, Afghanistan, ontwikkelingssamenwerking.

Vroeger zat ik bij de werkgroep Economie. Ik ging dan met de bus van Amsterdam naar Den Haag om mee te praten. En dan zat je hier een avondje te kletsen met de fractiemedewerker en daarna ging die medewerker weer zijn eigen weg. Het is heel belangrijk dat je daar dan ook eerlijk over bent. In de huidige structuur wordt de schijn opgehouden van inspraak, terwijl in de praktijk de politieke professionals de dienst uitmaken."

De groene beweging

"Het interessante is dat onze 25.000 leden zich ook inzetten voor hun wijken, voor de groenvoorzieningen, voor landbouw in de stad of zij werken bij een maatschappelijk verantwoorde onderneming. Maar niet iedereen heeft zin om avonden in een zaaltje te ouwehoeren. Die gaan liever de straat op, aan de slag. Als politieke partij moet je meer aansluiting willen zoeken in de samenleving. Ook bij de mensen die op de PvdA of D66 stemmen of helemaal niet meer stemmen.

Ik mocht laatst in Schagen een groen lintje uitdelen aan een stel dat een biologische zuivelboerderij had. 'Loeigoeie zuivel'. De vraag die ik stelde was wat wij dan kunnen toevoegen aan wat er al gebeurt. Toen kwam er toch een hele rij van dingen. Iemand zei dat de overheid de prijzen bepaalt via de BTW en dat het goed is als schone en biologische producten goedkoper worden gemaakt via belastingmaatregelen. Een typisch GroenLinkspunt overigens. Maar de jongen die de zuivel produceert leest ons verkiezingsprogramma niet, hij heeft het druk met het produceren van zuivel. Ik zal een manier moeten vinden om zo'n jongen lid te maken van GroenLinks, hem laten zien dat politiek belangrijk is."

"Ons groene verhaal is goed voor de werkgelegenheid, maar het is wel eens te abstract. Wij krijgen het verwijt dat Tata Steel 8.000 banen kost als ze weggaan. Als antwoord zeg ik dan dat ze naar onze doorrekening van het verkiezingsprogramma moeten kijken. Maar mensen gaan niet op je stemmen vanwege een goede doorrekening.

GroenLinks moet ook een link leggen naar wat mensen als zodanig ervaren. We moeten ons proberen te verhouden tot de mensen die concreet bezig zijn met vergroening: de actievoerders tegen de snelweg in Amelisweerd, de mensen met zonnepanelen op hun daken en de producenten van biologische zuivel. Het doel van GroenLinks is om onderdeel te worden van die groene beweging."