Mensenrechten. Een begrip dat iedereen kent en iedereen aangaat. Toch bleef het voor mij niet meer dan een papieren werkelijkheid. Een ver-van-mijn-bed show: belangrijk maar niet dichtbij. Want laten we eerlijk zijn: wonend en studerend in Nijmegen, wat weet je dan echt van mensenrechten? Nu blijkt: meer dan gedacht! Maar daarvoor moest ik wel door de ogen van Kiruba Munusamy, een Indiase mensenrechtenadvocate, naar Nederland kijken.

Sinds begin dit jaar ben ik betrokken bij Shelter City Nijmegen. Als gast van het project kreeg Kiruba drie maanden tijdelijke opvang in Nijmegen. Om trainingen te volgen, een netwerk op te bouwen en ons een spiegel voor te houden. Lopend door de stad waar ik ook zo vaak loop, ervoer ze voor het eerst het gevoel van vrijheid en vrede. Voor mij een vanzelfsprekendheid.

Bedreigingen

Als advocate en Dalit-vrouw (kasteloze of onaanraakbare) zet Kiruba zich in India onverminderd in voor gemarginaliseerde groepen en slachtoffers van kastendiscriminatie en –geweld. Ze schopt tegen het systeem dat haar, en miljoenen anderen, zo ontzettend dwars zit. Deze strijd is niet zonder gevolgen. Door haar werk staat ze bloot aan vervolging en seksuele, emotionele en fysieke bedreigingen.

In Nijmegen kwam ze tot rust. Hier kon ze tijdelijk ontsnappen aan de gevaren die in India elke dag haar pad kruisen. Hier kreeg ze training om zich beter te kunnen weren tegen het onheil dat haar te wachten staat. Maar bovenal kon ze hier in vrijheid spreken. Kiruba vertelde ons haar verhaal. Ze liet ons kennis maken met haar wereld. Een wereld waarin elke dag een strijd is. Elke dag stuit ze op weerstand en op steun.

Als verdedigster van de fundamentele rechten van de mens blijkt de grens tussen gehoord worden en alleen staan flinterdun. Ondanks de duizenden mensen die haar volgen op sociale media voelde Kiruba zich vaak alleen in haar strijd. In Nijmegen voelde Kiruba zich voor het eerst gehoord, gewaardeerd en erkend. Tijdens haar krachtige afscheidstoespraak in het Nijmeegse stadhuis, vertelde Kiruba ons dat ze hier geleerd heeft om van zichzelf te houden.

Terug naar India

Inmiddels is Kiruba teruggekeerd naar haar thuisland India, ondanks alles. Ze is dankbaar voor de kans die ze in Nederland kreeg. Een kans met gevolgen voor velen. Kiruba zal haar ervaringen, de geleerde lessen en opgedane kennis delen met de mensen waar zij zich voor inzet. Door één persoon op te vangen, aldus Kiruba, hebben we er miljoenen geholpen.

Als sociaal geograaf in opleiding leer ik om te bestuderen hoe de mens en zijn omgeving elkaar wederzijds beïnvloeden. Met die bril zie ik de impact die Kiruba meeneemt maar vooral ook achterlaat. Kiruba leerde mij, en tientallen andere Nijmegenaren, dat mensenrechten zeker geen papieren werkelijkheid zijn. Niet voor mensen als Kiruba. De mensenrechtenverdedigers die in de frontlinie werken en de klappen opvangen. Zij die het hardst roepen maar niet gehoord worden. Zij die gevaar lopen door zich uit te spreken voor wat ons normaal lijkt.

Juist daarom is een project als Shelter City zo belangrijk. Het maakt zoiets globaals als mensenrechten lokaal. Iets dat ver weg lijkt, blijkt toch dichtbij. Het houdt ons een spiegel voor en herinnert ons aan de geleerde lessen die vergeten dreigen te worden. Het leert ons dat mensenrechten niet vrijblijvend zijn. Dat het geen vrijwilligerswerk is, niet voor mensen als Kiruba.

Daar denk ik aan als ik weer in vrijheid en vrede door de Nijmeegse straten wandel. Ik bedank Kiruba voor de spiegel die zij mij heeft voorgehouden en de inzichten die zij mij heeft gegeven. Ook ik ben empowered door Shelter City. 

Voor meer over Shelter City Nijmegen, klik hier.
Klik hier voor een YouTube-video over Kiruba.