'We hebben bestaansplicht'

Wat staat GroenLinks te doen volgens kamerlid Jesse Klaver?

Klap gehad

"We hebben een klap gehad bij de afgelopen verkiezingen. Mensen twijfelen over het bestaansrecht van GroenLinks. Maar je vindt onze combinatie van groene en linkse politiek nergens anders. En dat combineren we met een vrijzinnig gedachtegoed. Wij vertegenwoordigen de echte groene progressieve stroming in Nederland. We hebben geen bestaansrecht, maar bestaansplicht.

Bij vorige kabinetten was onze oppositiestijl: hoe klein de verbetering ook is, we willen het voor onze rekening nemen. Ik denk dat we onze idealen nu veel meer voorop moeten zetten. Als ik kijk naar mijn portefeuille – financiën - dan stelden we ons in de vorige kabinetsperiode soms iets te welwillend op. We zijn een oppositiepartij! In de politiek moet een politiek debat worden gevoerd, juist als het gaat over de economische crisis, juist over de eurocrisis. We moeten ons denken dus niet helemaal vernieuwen of omgooien.

We moeten wel nieuw élan geven en onze boodschap duidelijker maken. Een gevaar is dat we zeggen: we hebben een goed programma dat we beter moeten uitleggen. Maar het gaat niet om uitleggen, het gaat om het verhaal wat je vertelt. Een verhaal waarin je standpunten logisch met elkaar verbindt en waarin duidelijk wordt wat je inspireert. Een verhaal waarin mensen zich kunnen herkennen. Een opeenstapeling van beleidsmaatregelen is nog geen verhaal. Daar zit nog geen ziel in."

Schulden aanpakken

"We moeten de schuldeneconomie aanpakken. Ook als dat een lagere economische groei betekent. Voor mij is dat de kern van het groene denken. Niet op de pof leven. Dat betekent dat je streng moet zijn voor de financiële markten. Banken hebben zich schofterig gedragen en die moeten aangepakt, de financiële markten moeten minder vrijheid krijgen. Vroeger had je een bankfiliaal ergens in het dorp op het plein. Daar was een relatie tussen mensen, daar werd niet alleen gekeken naar wat zegt de spreadsheet, maar er zit hier een ondernemer voor me, durf ik dat risico aan? Die banken bestaan niet meer.

Ik heb ooit op een bijeenkomst met allemaal bankiers gezegd: een bank kan niet failliet gaan, dus banken zijn nepkapitalisten. Ik vind een echte kapitalist een ondernemer. Dat is de brillenwinkel die hier tegenover zit. Als die man failliet gaat, is hij alles kwijt wat hij heeft. Zijn risico, maar als hij heel veel winst maakt is het ook voor hem. Prima! Maar als een bank failliet gaat moet de overheid inspringen. Schandalig dat we die banken zoveel vrijheid geven.

Maar we vergeten wel eens dat we ook persoonlijke verantwoordelijkheid hebben. Als het gaat om de schuldeneconomie dan denk je al gelijk aan de torenhoge hypotheekschulden die wij hier in Nederland hebben. Die is net zo groot als ons bbp - ruim 600 miljard. Dat komt onder andere omdat er allerlei producten zijn verkocht, zoals aflossingsvrije hypotheken. Een vriend van mij heeft een huis gekocht voor 145 duizend, met een hypotheek van 170 duizend, die hebben ze later nog een keer verhoogt want hij wilde een auto kopen - allemaal aflossingsvrij - en nu is zijn huis nog 140 duizend euro waard.

Hij heeft dus restschuld. Toen zei hij: 'Ja maar kijk eens naar mijn boekenkast naar al die Lonely Planets die daarin staan. Als ik zou afbetalen dan kan ik niet meer op vakantie de komende jaren. En dat wil ik niet, ik wil de wereld zien, ik wil de wereld ontdekken. Natuurlijk had die bank dit nooit mogen verkopen, maar die vriend van mij is er wel bij geweest toen het werd verkocht. Ik denk dus: je hebt een restschuld. Je zal daar wel actie op moeten ondernemen. Die schuldeneconomie zijn wij allemaal. Wil je daarvan af dan betekent dat ook iets voor onze eigen manier van leven. Ja, dat betekent minder op vakantie.

Er is voldoende theorie voorhanden die laat zien dat boven een bepaald niveau van welvaart? het geluk van mensen niet verder toeneemt. Ik denk dat mensen zekerheidsdieren zijn dus die willen hun hypotheek en het schoolgeld voor hun kinderen kunnen betalen. Minder geld kunnen uitgeven kan pijn doen, maar dat is het waard als we er een stabieler financieel systeem en stabielere financiën voor terugkrijgen.

En die zekerheid is denk ik een hele goede basis voor zoiets als immateriële groei. Als je voortdurend boven je stand leeft, dan loop je op je tenen, dan probeer je voortdurend dat stapje te zetten waardoor je op dat niveau kan blijven, maar uiteindelijk is het fijner als je met beide benen op de grond komt te staan. Dat geldt voor de overheid, maar ook voor persoonlijke levens: een rustiger, stabieler leven waarin je niet op het maximum zit, maar iets eronder. "

Politiek vanuit je eigen identiteit

"Wat we volgens mij de komende jaren moeten doen is practice what you preach. Vanuit je eigen identiteit politiek bedrijven. Ik denk dat daar heel veel kracht in zit . En dat is wat ik zelf wil, wat ik zelf ook probeer. Vanuit wie ik ben politiek bedrijven. Niet alleen vanuit wetten en regels dingen te veranderen maar me in het maatschappelijk debat begeven. Ik denk dat vrijzinnigheid weer meer terug gaat komen. We gaan een tijd van zakelijkheid tegemoet. Daardoor gaat er ruimte ontstaan voor dat progressieve verhaal.

Als het aankomt op beleid denk ik dat we keihard oppositie moeten voeren op het strafbaar stellen van illegaliteit. Een mens is niet illegaal. Het druist tegen mijn diepste gevoelens in: jij bent illegaal, dus pakken we je op. Wat heb je gedaan? Wat heeft nou iemand gedaan die dan gestraft moet worden? Hij is gevlucht en hij heeft niet de juiste papieren.

Dat is toch Kafkaësk? Je hebt niet de juiste papieren, dus heb je geen recht, dus moet je gestraft worden? Zolang er honger en vervolging in de wereld is denk ik dat we niet zo'n grote mond moeten hebben over wie hier wel en wie hier niet zou moeten komen. Zolang er ergens oorlog is, zou ik het wel weten. Ik probeer me altijd te verplaatsen in mensen. Wat als hier nou oorlog komt? Wat nou als je honger hebt en je hebt kinderen?"

Radicaal

"Wij zijn een radicale partij. Dat is GroenLinks. Als je alleen al kijkt naar de doorrekening: hoeveel geld wij verschuiven, wij hebben de meest radicale plannen van iedereen. Het hele belastingstelsel gooien wij op de schop. Wij gaan niet voor de status quo. Andere partijen kiezen ook groen, maar uiteindelijk zijn wij de enige die niet voor de huidige gevestigde belangen kiezen. Wij kiezen heel anders: Vliegbelasting, groei van Schiphol minus 10%. Natuurlijk zal dat betekenen dat sommige bedrijven het moeilijk gaan krijgen, maar wij zetten daar een alternatief tegenover! We zorgen dat er weer meer werkgelegenheid komt, meer een diensteneconomie komt. Maar ook een maakeconomie. Wij zijn de enige echte veranderingsbeweging."