Waarom GroenLinks niet groot hoeft te worden
Verlicht en utopisch
Onlangs las ik in de Volkskrant met belangstelling het artikel 'GroenLinks moet groener en linkser worden' van Dick Pels en Pepijn Vloemans (werkzaam bij Bureau de Helling). Voor een belangstellende buitenstaander zoals ik werd daarin het gedachtegoed van GroenLinks helder op een rijtje zet.
Ik wist, evenals waarschijnlijk zeer veel anderen, eigenlijk niet dat de kern van de boodschap en de waarden van deze partij een dergelijk verlicht, toekomstgericht en in mijn ogen zelfs enigszins utopisch karakter hebben. GroenLinks kampt echter met een probleem: haar mooie en relevante verhaal, is ook een moeilijk verhaal.
Een communicatieprobleem
Zo is het voor veel mensen moeilijk te begrijpen dat groen en ecologisch handelen belangrijker zijn dan inkomen en uitkeringen. De noodzaak tot duurzaam handelen moet dus erg goed worden uitgelegd. Ik zie op dit moment eigenlijk maar één benadering hiervoor en dat is toch de te vermijden rampenscenario's te visualiseren en de kiezers onder de neus te wrijven. Kijk maar naar de successen die Greenpeace op dit gebied weet te bereiken. Meer op de lange termijn kan het bewustzijn worden vergroot door educatie op dit gebied.
Daarnaast vind ik het woord 'links' – de tweede pijler van GroenLinks – problematisch. Ten eerste kan deze waarde niet uitsluitend aan GroenLinks worden toegeschreven. Partijen als de PvdA en de SP profileren zich evenzeer op dit terrein. Ten tweede is 'links' langzamerhand onderhevig aan anachronisme en dat kan weleens een beperking betekenen in de aantrekkingskracht voor potentiële kiezers. Want in de wijze waarop Pels en Vloemans dit begrip uitwerken, zijn de woorden 'sociaal' en 'humaan' beter op hun plaats dan 'links'.
Tenslotte kleeft aan de pijler 'vrijzinnig' een tweetal maren, al leggen Pels en Vloemans de inhoud duidelijk uit. Op de eerste plaats is ook dit begrip niet uniek voor GroenLinks. Zo schermt D66 uitdrukkelijk en het vaakst met deze waarde, maar partijen als de VVD en de PvdA beroepen zich hier ook graag op. Op de tweede plaats is dit begrip onbekend bij grote groepen van de bevolking. Oorspronkelijk ben ik van vrijzinnig-protestantse huize en het valt me op hoe vaak ik moet uitleggen waar dat begrip 'vrijzinnig' voor staat.
Kortom, aan de boodschap van GroenLinks worden hoge eisen gesteld op het gebied van massacommunicatie. Voor mij is duidelijk dat een grote uitdaging voor de partij is gelegen in bewustmaking van de bevolking op terreinen die het partijpolitieke overstijgen. Haar bestaansrecht staat immers niet ter discussie zolang de noodzaak van ecologisch verantwoord handelen zo ondergesneeuwd blijft.
Klein en invloedrijk
Ik vraag me alleen af of GroenLinks een grotere partij kan worden. Ik denk van niet, aangezien de boodschap relatief ingewikkeld is, andere partijen gedeeltelijk voor hetzelfde strijden en haar programma een verlicht karakter heeft en niet is gestoeld op materiële waarden. Op het toppunt van haar kunnen, haalde Femke Halsema als succesvol lijsttrekker tien zetels binnen voor de partij.
Mijns inziens kwam dat meer door haar succesvolle mediagedrag dan door de bekendheid van het verhaal van GroenLinks. De veramerikanisering van de politiek (de 'poppetjes' als voornaamste stemmentrekkers) sijpelt immers al langere tijd door in de Nederlandse politiek.
Ik ben het dus niet eens met de zinsnede van Pels en Vloemans dat het groene en linkse programma het verdient om in de Tweede Kamer vertegenwoordigd te worden 'met duurzaam dubbele cijfers'. Dat de partij relatief klein zal blijven, hoeft niet erg te zijn, als de boodschap maar overkomt. Voorlopig is meedoen aan het landsbestuur misschien wel een brug te ver. Dat is geen ramp, want de invloed van GroenLinks op het politieke speelveld en in het beleid hoeft er niet minder door te zijn.