Het basisinkomen hoort bij GroenLinks
Wim de Heer is oud-statenlid voor GroenLinks in Limburg, lid van de Vereniging Basisinkomen en voorzitter van SOL-Limburg (belangenbehartiging verstandelijk gehandicapten).
Moet het basisinkomen (BI) in het GroenLinks programma? Jazeker, niet om oude idealen af te stoffen, maar om huidige problemen te tackelen. De voorstellen van Bram van Ojik zijn prachtig, maar de werkelijkheid is dat de (inkomens)risico's steeds meer op de mensen worden afgewenteld en de ongelijkheid toeneemt. Het 'precariaat' groeit en de onvrede ook.(1) Dat kan niet meer worden opgelost met de oude verzorgingsstaat.
De globalisering raakt ons stelsel in het hart. Kapitaal en goederen kunnen vrij over de wereld bewegen. Arbeid kan dat niet. De verschillen in arbeidskosten tussen landen zijn dan ook de belangrijkste 'brandstof' voor de globalisering, waardoor wij steeds minder grip hebben op onze economie en solidariteit. Sociale zekerheid voor flexwerkers, maximale ontplooiingskansen, meer zeggenschap: schrijf dat maar op je buik. De arbeidskosten moeten juist nog verder omlaag om internationaal mee te kunnen, zeggen de Europese ondernemers in de metaal.(2)
Het BI zou een probaat middel kunnen zijn tegen de huidige globalisering. Met een combinatie van BI en consumptiebelasting (3) (om het basisinkomen te betalen) kunnen de arbeidskosten fors worden beperkt, maar blijven koopkracht en inkomens op peil. Verschillen tussen arbeidskosten worden kleiner en ook voor buitenlandse producten gaat de hogere consumptiebelasting gelden. De vrije wereldhandel wordt niet belemmerd, maar onze afhankelijkheid daarvan wordt kleiner.
Discussies in voorgaande decennia eindigden met conclusies dat een BI onbetaalbaar zou zijn en de mensen lui. (4) De betaalbaarheid is oplosbaar via hogere consumptiebelasting (bevordert bovendien duurzaamheid!). Dan de luiheid.
De arbeidskosten gaan fors omlaag, de verhouding tussen bruto en netto wordt kleiner en van elke euro houd je dus veel meer over. Een extra stimulans om te gaan werken. Er komt ook méér werk en een drempelloze toetreding tot de arbeidsmarkt. Die gaat dan beter werken. De voorstellen van Bram worden overbodig, gerealiseerd of mogelijk. Er komt minder bureaucratie, minder overheid en de mensen komen echt 'aan de bal' en niet alleen om de bezuinigingen op te vangen, zoals in de langdurige zorg.
Naar een nieuwe visie op arbeidsmarktbeleid voor GroenLinks.
Voorstellen van de werkgroep GroenLinksPlus.
GroenLinksPlus wil een hernieuwde visie op het arbeidsmarktbeleid op gang brengen. Wij denken dan aan een omvattend banenplan, alsmede op een sterke verbetering van de opvangmogelijkheden voor mensen zonder werk.
Banenplan
Het lijkt ons belangrijk om te investeren in milieu en duurzame energie, de sociale infrastructuur, (leeftijdsbestendige) nieuwbouw en renovatie, woningisolatie, onderwijs (permanente educatie) en OV.
- Herverdeling van arbeid. Gegeven de huidige verhouding tussen het aantal werklozen (bijna 700.00, ruim 8% van de beroepsbevolking) en het aantal openstaande vacatures (tot onder de 100.000; eind 2007 nog bijna 250.000) is het wenselijk opnieuw te pleiten voor verschillende vormen van herverdeling van arbeid, zoals arbeidstijdverkorting en deeltijdpensioen.
- Voor de onderkant van de arbeidsmarkt: afwijzen nieuwe Participatiewet van Rutte II en ontwikkelen van alternatieven, zoals social return, loonkostensubsidies, fiscale faciliteiten voor doorwerken van ouderen, startersbeurzen voor jongeren.
- Verlaging loonkosten ten koste van (vervuilende) productiekosten.
Opvang voor mensen zonder werk
- De voorstellen uit het Sociaal Akkoord, werknemersverzekeringen, WW en arbeidsongeschiktheid, weer onderbrengen bij de sociale partners.
- De bezuinigingen op het re-integratiebudget van gemeenten en UWV terugdraaien.
- Herinvoering deeltijd WW; in de jaren 2008-2010 bewezen als een goede maatregel om conjuncturele werkloosheid te bestrijden.
- Op gemeentelijk niveau: brede invoering van een social return-programma.
- Voortzetting IOW (inkomensvoorziening oudere werklozen) voor oudere werklozen, vanaf 2016.
Financiering banenplan
Voor een dergelijk nieuw werkgelegenheidsprogramma en het terugdraaien van voorgestelde bezuinigingen dient uiteraard extra geld beschikbaar te komen. Ook hiervoor zou GroenLinks nieuwe voorstellen dienen te ontwikkelen. GroenLinksPlus draagt hiervoor een aantal voorstellen aan.