Recensie
De Hard Werkende Buitenlander
Dit bekende grapje over vooroordelen heeft de Britse econoom en journalist Philippe Legrain opgetekend in het boek Immigrants: Your country needs them (2006). Legrain wil met het grapje laten zien dat inwoners van verschillende landen beschikken over specifieke eigenschappen. Hij is zich er tegelijkertijd van bewust dat dit stereotypen zijn. Zijn boek barst van de generalisaties. Die heeft hij nodig ter onderbouwing van de centrale boodschap: migranten leveren een onmisbare bijdrage aan nationale economieën en aan de wereldeconomie.
Volgens Legrain brengen migranten kwaliteiten en vaardigheden mee die in het ontvangende land zeldzaam zijn. Gechargeerd: goede koks en gepassioneerde minnaars zijn schaars in het praktische en efficiënte Zwitserland. Hij betoogt dat migranten elkaar versterken met hun uiteenlopende talenten. Volgens hem leidt dat tot innovatie, 'het elixer voor economische groei'. De connecties met het moederland zouden zorgen voor een grotere afzetmarkt. Legrain is bovendien van mening dat migranten zich van anderen onderscheiden door hun moed, wilskracht, ondernemingszin en de bereidheid om hard te werken. De Hard Werkende Buitenlander dus. Het ideaaltype voor Mark Rutte zou je denken...
Niettemin spreekt de premier liever over 'kansarme migranten'. Andere terugkerende noemers die circuleren in het migratiediscours zijn 'fraudeur', 'gelukszoeker', 'uitkeringstrekker' en 'aanzuigende werking'. Deze negatieve kwalificaties passen bij de stelling die sinds enige jaren overheerst: migranten kosten het ontvangende land alleen maar geld. In het actuele debat vliegen de karikaturen ons om de oren. Met het overvloedige gebruik van generalisaties vindt Legrain dus aansluiting bij het bestaande migratiediscours. Maar zijn positieve karikaturen zijn een verademing ten opzichte van het dominante negatieve mensbeeld.
The world needs them
Vanwege de negatieve etiketten die migratie en migranten doorgaans krijgen, kijkt Legrain vooral naar het positieve. Daarin slaat hij soms een beetje door. Hij heeft weinig oog voor de schaduwkanten van globalisering en migratie zoals mensenhandel, milieuschade, culturele conflicten en vervreemding. Het verhaal van Legrain is ondanks de eenzijdige benadering zeer overtuigend. Zijn stellingen staaft hij met stevige cijfers en sterke argumentaties. En die zijn schaars in het huidige migratiedebat.
haalt bijvoorbeeld een studie aan van de Wereldbank. De onderzoekers rekenden uit dat als rijke landen tussen 2001 en 2025 veertien miljoen arbeidsmigranten uit ontwikkelingslanden binnenlaten er wereldwijd meer dan 350 miljard dollar extra zal rondzingen. Hij refereert bijvoorbeeld ook aan studies waaruit blijkt dat migranten per jaar een kleine 500 miljard dollar naar achtergebleven familieleden sturen. Dat leidt tot afnemende armoede en een stijgend opleidingsniveau in het moederland.
De internationale blik van Legrain is verfrissend in het migratiedebat dat zich voornamelijk richt op de kosten en baten voor het eigen land. De titel zet de lezer dan ook op het verkeerde been. Immigrants: The World Needs Them was toepasselijker geweest.
Legrain, P. (2006), Immigrants: Your Country Needs Them, Princeton: Princeton University Press