Video: Technologie en de toekomst van werk

Als we niets doen, zal technologische innovatie bestaande ongelijkheden en tegenstellingen in de samenleving versterken, waarschuwt Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarktstudies aan Tilburg University. Vooral mensen met middelbare opleidingen en beroepen zullen worden getroffen door robotisering. Daarom moet de politiek minder afwachtend zijn en meer visie ontwikkelen. Samen met andere wetenschappers schreef Wilthagen vorig jaar een brandbrief aan de politici in Den Haag, om de wijzen op de dringende noodzaak van een robotagenda.

Het onderwijs moet jongeren voorbereiden op de robotsamenleving. Ook scholing van werkenden is essentieel. Met de juiste sturing, aldus Wilthagen, kan technologie ook bijdragen aan een inclusievere samenleving, waar bijvoorbeeld mensen met een beperking meer mogelijkheden hebben om aan het werk te komen.

Sociale partners moeten aan tafel gaan zitten om serieus te praten over robotisering, stelt Catelijne Muller. Zij is verbonden aan de Vakcentrale voor Professionals en tevens rapporteur kunstmatige intelligentie van het Europees Economisch en Sociaal Comité. Werkgevers die nieuwe technologie willen invoeren, moeten uitleggen hoe zij daarbij recht doen aan de belangen van werknemers. Een goed voorbeeld komt uit de schoonmaakbranche. Daar heeft de FNV samen met de werkgevers afspraken gemaakt over robotisering. In de cao is vastgelegd dat zal worden gekeken hoe slimme robots kunnen worden ingezet, zodanig dat de schoonmaker zijn of haar werk beter kan doen, maar niet zijn of haar baan kwijtraakt.

Muller pleit voor een human-in-command-benadering van technologie, zoals zij ook deed in haar rapport voor het Europese adviescomité. “Cruciaal is dat mensen autonomie houden in het werk wat ze doen, dat we daar de systemen naartoe bouwen. Dan kunnen ze mensen beter laten werken en creatiever maken, het saaie en gevaarlijke werk overnemen. Maar we moeten de mensen zelf daarbij niet uit het oog verliezen.” De gebruikers van kunstmatige intelligentie moeten ‘nee’ kunnen zeggen, ook als het algoritme ‘ja’ zegt.