Steeds vaker wordt het burgerberaad genoemd als meest geschikte vorm daarvan: burgers zoeken samen naar oplossingen voor taaie politieke problemen – zoals klimaatverandering. Doel van het burgerberaad is het ontdekken van mogelijkheden en het vermijden van patstellingen.
De verwachtingen zijn hoog gespannen
Pleitbezorgers schrijven “In een burgerberaad kan een dwarsdoorsnede van de samenleving serieus meepraten over de uitvoering van het klimaatakkoord”. Het gaat erom, zo zegt een wethouder, “de inwoners ruimte te geven om richting te geven aan hoe de klimaatopgave er verder uit zou moeten zien”. Een regionale krant stelt onder de kop “knopen doorhakken” zelfs: “zo worden hopelijk de grote tegenstellingen overbrugd die er onder de inwoners bestaan over de plaatsing van windmolens en zonneparken”.
Het idee is dat een burgerberaad met aanbevelingen komt, die steun krijgen in de samenleving. Heel mooi dat enthousiasme, maar wat is er nodig om dergelijke resultaten te bereiken?
Aan de hand van een tweetal voorbeelden, een recent voltooid voorbeeld (gemeente Amsterdam) en een voorbeeld dat nog in voorbereiding is (gemeente Rheden), komen in het volgende enkele aandachtspunten aan de orde.
In Rheden wil de gemeente een groots opgezet burgerberaad waarbij zich uit 10.000 gelote burgers ruim 300 deelnemers mogen aanmelden. Dat aantal wordt met volksvertegenwoordigers, ambtenaren en inwoners die zichzelf hebben aangemeld tot 500 aangevuld. Voor het proces wordt een periode van een half jaar plus een voortraject van twee maanden uitgetrokken.
In Amsterdam was sprake van een ‘mini-burgerberaad’ met honderd deelnemers van 2000 aangeschreven inwoners, wat zich afspeelde in slechts twee weken en dus een aanzienlijk beperktere opzet betekent.
De rol in ons democratische systeem
Een burgerberaad wordt door loting samengesteld, een ‘gewogen’ loting om tot een afspiegeling van de maatschappij te komen. Dat roept de vraag op of de gemeenteraad dan géén goede afspiegeling is. Een veelgehoord bezwaar tegen de gemeenteraad is, dat volgende verkiezingen altijd een rol spelen en raadsleden daardoor ‘bijziend’ zijn.