De bomen en het bos

In een recente fascinerende studie laat de Leidse politiek-econoom Alexandre Afonso zien dat beleid gericht op de arbeidsmarktparticipatie van vrouwen en immigratiebeleid sterk vervlochten is. Toen Europese economieën in de jaren ’60 enorm groeiden, nam ook de vraag naar werknemers fors toe. Sommige landen, zoals Zweden, reageerden hierop door te stimuleren dat vrouwen voltijd gingen werken. Van kinderopvang werd serieus werk gemaakt en er kwamen verlofregelingen, zodat wanneer gezinnen kinderen kregen, de vrouw haar baan niet op hoefde te zeggen.

Andere landen losten de vraag naar arbeidskrachten op een andere manier op: Zwitserland bijvoorbeeld koos er niet voor om de arbeidsmarktparticipatie van vrouwen te stimuleren, maar zette in op arbeidsmigranten. De kinderopvangvoorzieningen en verlofregelingen bleven relatief karig: een van de partners – in de praktijk meestal de vrouw - werd geacht voor de kinderen te zorgen.

    Portretfoto Simon Otjes

    Landen hadden dus feitelijk de keuze om de groeiende vraag naar arbeidskrachten op twee manieren op te lossen: via meer werkende vrouwen of migranten. Nederland koos voor het Zwitserse in plaats van het Zweedse model, met het gezin als hoeksteen van de samenleving.

    Met de vergrijzing in aantocht staan Europese welvaartsstaten wederom voor deze keuze. Kiezen we in een vergrijzende samenleving voor het vergroten van de arbeidsmarktparticipatie van vrouwen of zetten we in op arbeidsmigratie? Zeker in Nederland is deze vraag aan de orde: een traditie van deeltijdwerk, inconsistent kinderopvangbeleid en beperkte verlofregelingen zorgt ervoor dat vrouwen in Nederland nog steeds aanzienlijk minder uren werken dan mannen.

    De wens van GroenLinks om deeltijdwerk te stimuleren als ideaal voor mannen én vrouwen zal er misschien toe leiden dat meer mannen in deeltijd gaan werken. Maar daardoor zal de groeiende vraag naar en het dalende aanbod van werknemers eerder nog verder uit de pas gaan lopen.

    Hoe dan ook: als we de noodzaak om een vergrijzende verzorgingsstaat draaiende te houden, niet opvangen door te stimuleren dat vrouwen vaker voltijd gaan werken, is arbeidsmigratie het meest voor de hand liggende alternatief. 

    Cover de Helling 2018 Winter

    Word abonnee

    Dit artikel staat in het winternummer van de Helling ⛄, jaar 2018. Altijd de nieuwste artikelen lezen? Word abonnee van het tijdschrift. Je ontvangt dan vier keer per jaar het tijdschrift per post. Of kies voor het online abonnement en lees de Helling digitaal.

    De Helling draagt bij aan verdieping en politieke visievorming binnen GroenLinks. Met een abonnement steun je het werk van het tijdschrift en Wetenschappelijk Bureau GroenLinks.

    Word abonnee

    LIteratuur

    • Afonso, A. (2018) “Migrant Workers or Working Women? Comparing Labour Supply Policies in Post-War Europe” Journal Journal of Comparative Policy Analysis: Research and Practice