Meer inspraak voor lokale gemeenschappen
Het uitgangspunt van A Planet to Win is dat de grote problemen van onze tijd met elkaar samenhangen. Zo heeft de stijgende ongelijkheid een weerslag op klimaatproblematiek. Rijke mensen zijn de grootste vervuilers, maar arme gebieden worden het hardst getroffen. Ook zien vervuilende bedrijven hun winsten nog steeds stijgen terwijl werknemers in steeds onzekerdere omstandigheden terechtkomen. Een Green New Deal kan deze trend keren.
Deze transformatie moet ingezet worden door de overheid maar gestuurd door een brede arbeiders- en klimaatbeweging. Als eerste stap zouden alle subsidies voor de fossiele industrie moeten worden stopgezet, om ze vervolgens te investeren in groene initiatieven.
Als tweede stap zouden lokale gemeenschappen veel meer inspraak moeten krijgen in de manier waarop (publieke) voorzieningen worden geregeld. Op deze manier, zo stellen de auteurs, ontstaat er een brede, van onderop geleide beweging die de groene transformatie vormgeeft. Een beweging die publiek belang boven private winsten stelt.
In zeer heldere stijl weten de auteurs op een aantrekkelijke wijze hun ideeën te presenteren. Ze schetsen de problemen en dragen er oplossingen voor aan. Het boek leest als een manifest, een oproep tot actie, en dat is misschien ook wel hoe we het moeten zien. Niet als gedetailleerde studie met berekeningen (de vraag hoe we een Green New Deal gaan betalen komt bijvoorbeeld niet aan bod), maar als handreiking met daarin een aantal concrete voorstellen.
Het meest visionaire idee is dat van de toekomstige stad, met ‘miljoenen openbare, duurzame en mooie woningen’ die met ‘slimme elektriciteitsnetten’ aan elkaar gekoppeld zijn en waar coöperaties van ‘gemeenschapsbezit’ zullen ontstaan die lokaal en democratisch bestuurd gaan worden. Alles zal met elkaar in contact komen te staan door een groot netwerk van openbaar vervoer, met elektrische bussen en treinen.
Waar bouwbedrijven normaal gesproken ingezet worden door de vervuilende industrie, zullen ze nu door de overheid worden gevraagd om de duurzame stad van de toekomst op te bouwen. Door hoogwaardige technologie te combineren met duurzaamheid weten de auteurs een positief toekomstbeeld te schetsen wat tot de verbeelding spreekt.
Radicale verandering
Er zijn toch ook genoeg gelijkenissen tussen Europa en de VS als het om de Green New Deal gaat. De Green Deal die vanuit de Europese Commissie is opgezet, bevat doelstellingen en richtlijnen voor de klimaattransitie. Maar hoe dit precies ingevuld moet gaan worden, is aan de individuele lidstaten zelf. Hier ligt dan ook de belangrijkste oproep aan Nederland en een kans voor GroenLinks om de Green New Deal expliciet uit te dragen. A Planet to Win kan hiervoor een inspiratiebron zijn.
We kunnen klimaatmaatregelen doorvoeren binnen ons huidige systeem, wat betekent dat de kosten en baten ervan ongelijk verdeeld worden. Of we kunnen kiezen voor groene én linkse politiek, waarmee we de richting van de Green New Deal op gaan. Dit vraagt om een radicale verandering op het gebied van wonen, werken, reizen, consumeren en produceren. A Planet to Win biedt een inspirerend toekomstperspectief van een volledig klimaatneutrale samenleving waarin meer aandacht uitgaat naar welzijn, zelfontplooiing, gelijkwaardigheid en inspraak. Het schetst een beeld, kortom, van een samenleving waarin de kwaliteit van leven boven alles staat.
Het uiteindelijk doel van een Green New Deal is ‘leven in vrijheid’, zo concluderen de auteurs van A Planet to Win. In een groene, rechtvaardige samenleving leven mensen ‘zonder angst en zonder gebrek’ - aan voedsel, water, gezondheidszorg, onderwijs, huisvesting, kunst en muziek. Leven in vrijheid betekent de vrijheid om van het leven te genieten, vrijheid om creatief te zijn, om de gemeenschappelijke vruchten te plukken maar ook om terug te geven aan de medemens en de maatschappij als geheel. Als een ‘vrije democratie’ het doel is, dan is de Green New Deal de weg ernaartoe.
A Planet to Win – Why we Need a Green New Deal
Kate Aronoff et al. Verso, 2020
