“Veel mensen pleitten voor het inzetten van ervaringsdeskundigen, dus mensen die zelf uit de schulden zijn geraakt, en voor het betrekken van werkgevers. Voor sommige mensen is het laagdrempeliger om eerst met hun werkgever over schulden te praten dan direct met de gemeente. Die oproep vond gehoor: Rabobank en McDonalds deden al snel mee.”
Daarnaast nam de gemeente drie ervaringsdeskundigen in dienst, vooralsnog voor een periode van tweeënhalf jaar. “Zij voeren gesprekken met mensen met schulden en kijken ook mee met onze communicatie. Ze adviseerden bijvoorbeeld om in een campagne rond deze aanpak mensen op te roepen om ‘geldproblemen’ bespreekbaar te maken, in plaats van ‘schulden’. Dat klinkt laagdrempeliger.
Ook was het idee om op de campagneposters foto’s te zetten van mensen. Maar de ervaringsdeskundigen adviseerden dat niet te doen. Wie de foto’s ziet, denkt al snel: ik lijk niet op die en die persoon, dus dit gaat niet over mij. Toen hebben we gekozen voor getekende, niet-herkenbare gezichten in plaats van foto’s.”
De aanpak
De eerste stap is heel simpel: langs de deuren bij mensen die mogelijk schulden hebben. “We zijn gestart in de wijk Ondiep, samen met woningcorporaties. De huur is vaak het laatste dat mensen niet meer betalen. Is er sprake van een huurachterstand, dan belt iemand van de corporatie samen met een lid van het buurtteam aan. Sommige huurder zijn vergeten de huur over te maken. Sommigen zeggen geen hulp te willen. Dat mag, we kunnen niemand dwingen.
Toch merkten we dat een deel van hen later alsnog bij ons aanklopt. Door het gesprek aan te gaan, wordt een zaadje geplant dat later leidt tot een hulpvraag. En een aantal mensen aanvaardt wel direct hulp.
De volgende stap is dan een gesprek met een schuldhulpverlener en het buurtteam. Zodra alle schuldeisers in beeld zijn, neemt de gemeente de schulden over. Mensen hebben dan nog maar met één schuldeiser te maken in plaats van tientallen. Met behulp van een huishoudboekje wordt een plan van aanpak gemaakt om de schulden af te lossen.
Dat gaat soms goed, en een deel haakt toch af in het traject. Dan schakelen we een van onze ervaringsdeskundigen in, die zelf weet hoe moeilijk het is om uit de schulden te komen maar die het wel is gelukt. In een halfjaar tijd heeft hij tien huishoudens weer terug in de schuldhulpverlening gekregen. Het helpt ook erg dat hij er niet uitziet als een typische ambtenaar – grote kerel, altijd gekleed in een T-shirt en hij praat allesbehalve ambtelijk - en mensen hem daardoor sneller als één van hen zien.”
Het resultaat
Tot nu toe heeft de gemeente met haar aanpak driehonderd huishouden bereikt. “Naast woningcorporaties werken we samen met onder meer energieleveranciers en zorgverzekeraars. Omdat we niet exact weten hoeveel mensen in Utrecht precies met schulden te maken hebben, hebben we ons geen hard doel gesteld in cijfers. De eerste resultaten zijn voor ons hoopgevend.
Wel kunnen we de schuldhulpverlening nog beter toegankelijk maken. We merken dat het soms langdurige traject mensen nogal eens ontmoedigt. We gaan het daarom nog meer opknippen: eerst deze stap zetten, dan die. We nemen mensen echt bij de hand en gaan veel minder uit van zelfredzaamheid. Niet iedereen kan op eigen kracht uit de schulden komen, en dat is echt geen schande.”
