Column Andrée van Es

Ik zie dan een been, een mooi vrouwenbeen dat zachtjes heen en weer beweegt. Het been is niet ontsproten aan mijn fantasie, maar levensecht. Het heeft soms een kniehoge laars aan, meestal een schoen met hoge hak en onberispelijke nylons. Het been schommelt boven de vloerbedekking van de Tweede Kamer.

Ik heb geen idee van wie het is. Vaststaat dat het een been is van een parlementariër. Het is er namelijk altijd tijdens een Kamerdebat. Ik ben een doorgewinterde volger van deze debatten, daarom vallen mij dingen op die een ander over het hoofd ziet. Als de camera gericht staat op een microfoon en iemand daar de interruptie van haar leven staat te plegen, zie ik daarachter dat been.

Iemand zit op een bankje aan één van de gangpaden en steekt het been uit. Misschien zit dat comfortabeler of geeft het een voorsprong als je snel bij de interruptiemicrofoon wilt zijn. Eerst leidde het been mij af. Maar tegenwoordig symboliseert het iets, namelijk de onverstoorbaarheid van het democratisch proces.

Wat er buiten ook gebeurt, hier binnen is het zo veilig dat het been rustig kan schommelen. Hier geen patriottische verhalen over de waarde van het Binnenhof als hoeder van de democratie. Het mild corrigerende stemgeluid van de voorzitter van de Tweede Kamer is, samen met het been, genoeg: dit is onze onverwoestbare democratie. Hier wordt gesproken, hier zijn het woorden, omgangsvormen, codes - en ja, ook uiterlijkheden - die de dienst uitmaken.

Daarom was de toeslagenaffaire misschien wel zo’n harde klap in het gezicht. Want al die woorden en die omgangsvormen, ja zelfs het been, konden niet voorkomen dat er besluiten werden genomen en uitgevoerd die mensen vermorzelden.

Terwijl het been schommelde, is er veel achteromgekeken en ‘gereflecteerd’ op die toeslagenaffaire. Dat is goed. Toch wenste ik met heel mijn hart dat het been driftig naar voren zou stappen om klip en klaar een plan voor te leggen hoe het wél moet in de verzorgingsstaat.

Inmiddels hebben we weken achter de rug waarin we met toenemende verbijstering gekeken hebben naar volkswoede. In Washington, Eindhoven en op Urk. Het is lastig om die beelden en de berichtgeving daarover tot je te nemen en dan naadloos over te schakelen naar de verkiezingen in maart. Het been doet net of er niets aan de hand is en schommelt rustig door. Dat is de kracht en de zwakte van de democratie.

Nieuwe parlementariërs zijn gewaarschuwd: symbolen zijn belangrijk, maar zorg dat je niet vervreemdt van de rauwer wordende werkelijkheid, die mede dankzij jouw goedgekozen woorden wordt gecreëerd.