Verantwoordelijke: Matthijs Sikkes-van den Berg, wethouder in Diemen voor GroenLinks

“Veel jongeren, met name op het vmbo, kiezen om de verkeerde redenen voor een studie. Bijvoorbeeld omdat hun beste vriend of vriendin die ook gaat doen”, vertelt Matthijs Sikkes, orthopedagoog en wethouder voor werk, inkomen en armoedebestrijding in de gemeente Diemen, en verantwoordelijk voor de chatbot.

“Voor veel jongens is game designer het ultieme beroep, meiden willen graag influencer worden ‘want daar kun je veel geld mee verdienen’.  Maar ze staan er niet bij stil hoe weinig mensen met dat soort beroepen daadwerkelijk succesvol zijn.” Gevolg is dat te veel jongeren voortijdig met hun opleiding stoppen of eenmaal afgestudeerd geen werk kunnen vinden.

    “ Als jongeren door een verkeerde studiekeuze niet meer naar school gaan, hangen ze rond op onze straten en komen ze misschien bij ons in de bijstand ”

    “Veel gemeenten zien dit niet als hun verantwoordelijkheid. Maar sinds de decentralisatie vallen de Jeugdwet, de leerplicht en de Participatiewet allemaal onder de gemeente. Als jongeren door een verkeerde studiekeuze niet meer naar school gaan of geen baan kunnen vinden, hangen ze rond op onze straten en komen ze misschien bij ons in de bijstand.”

    Het experiment

    ‘Heyooo! Ik ben Dean, jouw robo-decaan! Dit gesprek is anoniem. Niemand kan jou aan dit gesprek koppelen.’ Zo begint een chat met Dean, een chatbot die jongeren inzicht geeft in beroepen die bij hun persoonlijkheid en interesses passen, en bijbehorende opleidingen.

    portretfoto van Mathijs Sikkes-van den Berg
    Wethouder Matthijs Sikkes-van den Berg

    In 2019 werd de gemeente Diemen uitgenodigd om een vraagstuk in te dienen voor het Start Up in Residence-programma van de gemeente Amsterdam, dat startups verbindt met sociale problematiek.

    De gemeente Diemen koos ervoor met de mismatch tussen onderwijs, studiekeuze en arbeidsmarkt aan de slag te gaan. De gemeente zette een pitch uit en startup Helpr kwam met het idee voor chatbot Dean, gericht op jongeren in het vmbo en mbo. Helpr won de Start Up in Residence-aanbesteding, en eind 2019 zag Dean het levenslicht.

    Wie met Dean in gesprek gaat, krijgt eerst een aantal plaatjes te zien waaruit de gebruiker steeds zijn favoriet moet kiezen. Een dak maken of elektriciteit maken? Werken in een galerie of een tuincentrum? Camera bedienen of verslag doen?

    Dan volgen een beknopte persoonlijkheidsanalyse, zoals: Jij bent vooral behulpzaam. Je vindt het mooi iemand iets uit te leggen, anderen te verzorgen en samen een doel te bereiken.

    Vervolgens toont Dean een aantal bij dit profiel passende beroepen, een filmpje over een dag uit het leven van een zweminstructeur of onderwijsassistent, en waar de benodigde opleiding te volgen is. In Dean hebben jongeren de keuze uit 1244 beroepen en 404 mbo-opleidingen door het hele land.

    Opvallend: Dean laat ook de ‘robotiseringsgraad’ van het beroep zien, oftewel de mate waarin het  gekozen beroep in de toekomst ook door robots kan worden gedaan. 

    De aanpak

    Na de pilot in 2019 is Dean in februari 2020 opgeleverd aan de gemeente Diemen, en in dat najaar aan de arbeidsmarktregio Groot Amsterdam waar acht gemeenten onder vallen.

    Dean is nadrukkelijk bedoeld als aanvulling op gesprekken met decanen, mentoren en ouders, vertelt Sikkes: “Het grote voordeel is dat de chatbot uitgaat van de voorkeuren van jongeren zelf, waardoor we hopen dat adviezen beter aansluiten. Daarnaast kunnen ze er zelfstandig mee aan de slag.

    Natuurlijk kunnen ze de informatie uit de chat gebruiken in een gesprek, maar het geeft de jongeren ook de nodige zelfregie. Bovendien geeft Dean in weinig tijd heel veel informatie. Wat houdt een beroep nu echt in? Hoe zit het met de banenkansen? Daarnaast sluit Dean aan op de wereld en het taalgebruik van jongeren.”

    Dat laatste was overigens best een zoektocht. “We wilden aansluiten bij de belevingswereld van jongeren, maar niet krampachtig proberen er onderdeel van te worden. Een paar jaar geleden zag je dat de goede bedoeling van de gemeente Lelystad op dat gebied juist niet goed werden ontvangen door de jongeren zelf. Dat had ik steeds in mijn hoofd zitten. Na de pilot is de chatbot op dat punt nog aangepast.”

    De chatbot wordt bij jongeren onder de aandacht gebracht via participatie- en straatcoaches en leerplichtambtenaren, en social media. Het is nog niet mogelijk om vragen te stellen aan een ‘echte’ persoon als een gebruiker vastloopt tijdens een chat met Dean.

    Mogelijk wordt de chatbot in de toekomst uitgebreid zodat aanvullende vragen terecht komen bij bijvoorbeeld de studieloopbaanbegeleider, laat Sikkes weten.

    Het ontwikkelen van de chatbot kostte de gemeente Diemen geen geld. De eenmalige ontwikkelkosten voor het eerste prototype in de pilotfase en oplevering bedroegen respectievelijk €10.000 en €30.000 en zijn betaald uit de regionale Kleinsma-middelen. Na oplevering heeft Diemen voor een klein bedrag een licentie afgenomen voor twee jaar.

    Het resultaat

    Tussen maart en november 2020 telde Dean 1016 unieke gebruikers, die 355 unieke beroepen vonden en 154 unieke studies kozen. In de eerste week dat Dean in gebruik was, werden via de chatbot al 44 open dagen in agenda’s gezet.

    Naast Diemen kwam de chatbot ook kosteloos beschikbaar voor de andere gemeenten in de arbeidsmarktregio Groot Amsterdam. De jongerenpunten van Amsterdam maken er al gebruik van voor alle jongeren en ook werklozen die zichzelf willen laten bij- of omscholen.

    Sikkes: “De jongeren die Dean in de eerste fase hebben gebruikt, zijn nu met hun opleiding bezig. Het is dus lastig om harde uitspraken over het succes te doen. Om echt een goed beeld te krijgen van het effect van de tool zou hij eigenlijk door gemeenten in het hele land moeten worden gebruikt, van Friesland tot Limburg.”

    Chatten met Dean kan via https://diemen.chatmetdean.nl/ of via https://jongerenpunt-studiekeuze.nl  (niet via Explorer).