De bomen en het bos

In een voorstel voor een alternatieve politieke structuur waarin loting een belangrijke rol speelt, stelde de Amerikaanse politicoloog Terry Bouricius voor om de functies van de wetgevende macht te splitsen.

In plaats van één kamer die wetten maakt, stelt hij voor op basis van loting een panel samen te stellen dat bepaalt welke maatschappelijke vraagstukken aangepakt moeten worden; een ander panel dat een wet op zo’n maatschappelijk vraagstuk formuleert; en een derde panel dat stemt over die wet. Interessant aan het voorstel van Bouricius is dat hij de functies die nu allemaal bij een parlement liggen, uit elkaar trekt.

Vanuit dit perspectief kan je ook de vraag stellen waarom de controlerende en de wetgevende functie in Nederland bij slechts één orgaan liggen. Taiwan heeft geen Trias Politica, maar vijf zogeheten yuans: naast de uitvoerende, de wetgevende en rechtsprekende yuans is er de examinerings-yuan die gaat over de benoeming en promotie van ambtenaren, en controle-yuan die belangrijke controlerende taken heeft.

In een parlementair systeem als het onze komen veel van deze  functies samen: het parlement wordt gekozen en heeft een doorslaggevende stem in de vorming van de regering, maar moet deze ook controleren. De regering en het parlement maken samen de wetten, die regering zelf moet deze uitvoeren met ambtenaren die ze zelf aanstelt.

Als we nu opnieuw een grondwet zouden mogen schrijven zoals Bouricius heeft gedaan, zouden we er dan voor kiezen om dezelfde scheiding te maken tussen dezelfde machten? Of zouden we, zeker met de afgelopen maanden indachtig, kiezen voor een indeling die zorgt voor een meer onafhankelijke beoordeling van wetten en een sterkere controle van de regering?

Literatuur

• Bouricius, T. G. (2013). Democracy through multi-body sortition: Athenian lessons for the modern day. Journal of Public Deliberation, 9(1).