Dé jaren zestig bestaan niet
In het publieke debat circuleren talloze en tegenstrijdige herinneringen aan de jaren zestig. De één interesseert zich in de mode en kunst van toen, voor de ander waren het vooral politiek rumoerige jaren en een derde legt het accent op een veranderende mentaliteit. Volgens Thijssen zijn er wel patronen te ontdekken in de wijze van herinneren: 'De jaren zestig zijn in het collectieve geheugen vooral opgeslagen als een linkse en progressieve periode die in het teken stond van vernieuwing en bevrijding'.
Bijna iedereen progressief
Thijssen laat zien dat de waarden van de jaren zestig behoren tot het DNA van de Nederlandse cultuur. Een meerderheid omarmt de toenmalige progressieve idealen nog altijd. Thijssen: 'Links heeft het monopolie op dit decennium verloren. Ook rechts is het gaan opnemen voor homo- en vrouwenemancipatie, geloofsvrijheid, vrijheid van meningsuiting en politieke vernieuwing'. Tegelijkertijd concludeert Thijssen dat de motieven verschillen: 'Vroeger stonden deze waarden ten dienste van een non-conformistisch ideaal. Rechts schaart zich vaak achter deze idealen om andersdenkenden uit te sluiten. Van migranten wordt bijvoorbeeld verwacht dat zij net zo progressief zijn als de rest van Nederland.' Het vrijheidsideaal hoeft dus niet vanzelfsprekend samen te gaan met het ideaal van tolerantie.
Polarisatie in toon en stijl
Ook de politieke stijl van de jaren zestig is gemeengoed. Ondanks de inhoudelijke consensus, voeren opiniemakers het debat op het scherpst van de snede. Thijssen: 'Het taalgebruik is vaak niet mals. De babyboomgeneratie zou 'zelfvoldaan' en 'hoog-moreel' zijn, links is 'naïef' en 'mal' en rechts 'te hard' en 'populistisch''. Wellicht voedt de overeenstemming over progressieve waarden een verlangen om tegenstellingen in het leven te roepen. Thijssen noemt dat 'narcisme van het kleine verschil'. Het leveren van kritiek kan een manier zijn om te onderscheiden en om consensus te verhullen. 'Eensgezind wordt er gepolariseerd', aldus Thijssen.
Noortje Thijssen (1983) is werkzaam bij Bureau de Helling, Wetenschappelijk Bureau GroenLinks. Op 6 juni om 10:00 uur verdedigde zij haar proefschrift 'De jaren zestig herinnerd. Over gedeelde idealen uit een linkse periode' aan de Universiteit van Amsterdam (de Agnietenkapel). Recensie-exemplaren op aanvraag: nthijssen@groenlinks.nl