Over deze spanning tussen democratie en duurzaamheid zijn grofweg twee visies: ten eerste is er de visie die bijvoorbeeld Extinction Rebellion heeft. Zij stellen dat in plaats van minder democratie er juist meer democratie nodig is. Een burgerberaad van gelote burgers zou voorstellen moeten doen om klimaatverandering tegen te gaan. De notie hierachter is dat er nu niet voor de nodige groene oplossingen gekozen wordt omdat de lobby van bedrijven voorkomt dat de stem van de burger gehoord wordt.
Tegelijk zien we een groep kiezers die tegen klimaatmaatregelen is, dat de polarisatie op dit onderwerp groeit en dat er partijen zijn die deze kiezers mobiliseren. In een mooie nieuwe studie laten politicologen Otteni en Weisskircher zien dat de bouw van windmolens op land leidt tot zowel de groei van groene partijen (die voor windmolens zijn) als de groei van radicaal rechts (die tegen windmolens zijn).
Doorgaans zijn kiezers voor hernieuwbare energie. Maar als het gaat om windmolens op land, zeker in de eigen omgeving, is de weerstand groter. Zelfs als kiezers intensief betrokken worden is de oppositie soms zo groot dat projecten gestopt worden. De notie dat een burgerberaad noodzakelijke maatregelen zal steunen omdat de deelnemers in brede meerderheid de noodzakelijke offers willen leveren, is helaas naïef.
We zouden het politieke systeem ook kunnen veranderen, zo overweegt de politiek-filosoof Van Parijs (2011). Een van zijn meest radicale voorstellen is om het parlement te kiezen op basis van leeftijdscohorten. In plaats van een parlement dat bestaat uit geografische districten, zoals bijna alle landen buiten Nederland hebben, zou het parlement moeten bestaan uit vertegenwoordigers van leeftijdsgroepen: 18-jarigen, 19-jarigen etc. Zo krijgen deze belangen concreet een stem.
Om te zorgen dat de belangen van de toekomst ook gehoord worden, zouden parlementariërs onder de dertig jaar een veto kunnen krijgen over wetgeving die specifiek de lange termijn betreft, zoals klimaatmaatregelen. Dit onderkent de realiteit dat deze groep als geen ander te maken krijgt met de gevolgen van die maatregelen.
Om duurzaamheid en democratie te verenigen, zullen we aanpassingen aan het politieke systeem moeten doen om de stem van burgers te versterken. Zeker burgers die direct te maken krijgen met de gevolgen van onze huidige keuzes.
Lees ook in deze Helling
Word vriend & ontvang de Helling
Altijd de nieuwste artikelen lezen? Als vriend van Wetenschappelijk Bureau GroenLinks ontvang je 4x per jaar de Helling per post. Ook heb je bij elke nieuwe editie direct toegang tot alle Helling-artikelen op onze website.
De Helling draagt bij aan verdieping en politieke visievorming binnen GroenLinks. Met jouw vriendschap steun je het werk van het tijdschrift en Wetenschappelijk Bureau GroenLinks.
Literatuur
- Otteni, C., & Weisskircher, M. (2021) Global warming and polarization. Wind turbines and the electoral success of the greens and the populist radical right. European Journal of Political Research. Online gepubliceerd voor geprinte versie.