De oorzaak zoekt Koopmans in ontwikkelingen in de islamitische wereld sinds 1979. Dat jaar, waarin de islamitische revolutie Iran groen kleurde, de Russen Afghanistan binnenvielen en Saoedi-Arabië verscheurd werd door gevechten tussen sjiitische en soennitische moslims, markeerde een breuk.
De reactie op die breuk was een ruk naar een meer traditionele islam, een opkomst van moslimfundamentalisme. De gevolgen zijn tot op vandaag voelbaar: Koopmans toont aan dat culturele aspecten in het leven van moslimmigranten in Europa de integratie aantoonbaar remmen.
Dat uit zich in lagere arbeidsmarktparticipatie, een kortere schoolcarrière en een lagere sociaaleconomische status. Dat is niets nieuws, maar Koopmans laat daarnaast zien dat discriminatie van nieuwkomers uit islamitische landen door de ontvangende samenleving niet als belangrijkste oorzaak voor een achterstandspositie geldt. Traditionele culturele opvattingen zijn een veel grotere verklarende factor.