Column Andrée van Es

Er zijn vele manieren om je als individuele minderheid staande te houden in een vreemde omgeving die jou niet vanzelfsprekend welgezind is.

Nederlander zijn: wie heeft er recht op? In het integratiejargon is het lang bon ton geweest om te verwijzen naar de VS, immigratieland bij uitstek. Daar spraken de nieuwkomers binnen de kortste tijd Engels en waren er trots op Amerikaans burger te zijn. Dat moesten we hier ook hebben! Wij kennen hier inmiddels ook de met rituelen (het Wilhelmus!) en begrijpelijke emoties (mijn paspoort!) omgeven naturalisatiebijeenkomsten.

Alleen, na zovele eeuwen geweld tegen en vervolging van minderheden zouden we moeten weten: dat paspoort is niet genoeg om beschermd te worden tegen uitsluiting. Of - minder beladen - na zestig jaar immigratiegeschiedenis in ons kleine landje weten we: dat paspoort helpt niet tegen het permanent beoordeeld worden op basis van het criterium: hoor je erbij?

En ik wist dat het in Nederland nog een generatie zou duren voordat deze fase in Nederland zou aanbreken. Er waren domweg nog te weinig kinderen met een migratie-achtergrond die hier geboren waren.

Mijn (biculturele) zoon kwam tien jaar later, hij was toen vijf, thuis met een groot vraagteken op zijn gezicht. Hij deed voor wat hij op straat had gehoord. ‘Als je dan niet hier bent, ga dan terug naar je eigen land’, riep hij, de omineuze tekst verbasterend. Die was ook volkomen onbegrijpelijk natuurlijk, voor een vijfjarige Amsterdammer.

Sindsdien zijn maatschappelijke verhoudingen verhard. Zwarte Piet mag in de achterhoede terechtgekomen zijn, maar voetballers van kleur betalen de prijs door het openlijke racisme langs het veld. Mijn punt is altijd geweest: wat is er nodig om samen vooruit te kunnen? Immigratie gaat niet stoppen; daarvoor is er echt te veel mis op deze planeet.

Mensen zoeken veiligheid door zich terug te trekken in hun eigen kring - een illusie, net zoals veiligheid zoeken in slachtofferdenken. Langzaamaan worden onze geesten rijp gemaakt voor een strenger immigratiebeleid. Wie pakt de handschoen op voor een hernieuwd grootschalig antidiscriminatie- en integratiebeleid waarin iedereen zich kan herkennen?
 

Deze column staat in het lentenummer van tijdschrift de Helling. Altijd de nieuwste artikelen lezen? Sluit een abonnement af.