Er waren grote vredesdemonstraties, maar er waren ook kleinere groepen die verdergaande ontwapeningseisen hadden dan ‘kernwapens de wereld uit’. Voor hen was een beroep doen op de Wet Gewetensbezwaarden Militaire Dienst om uit het leger te blijven niet meer voldoende: zo werkte je toch mee aan het blijven voortbestaan van het militarisme. Zij noemden zich totaalweigeraar en ondergingen met opgeheven hoofd de consequentie: gevangenisstraf.  

Anderen, verbonden aan Onkruit, gingen in de loop der jaren over tot vergaande acties als inbraken in archieven van Defensie en van de Binnenlandse Veiligheidsdienst. Op die manier brachten zij documenten in de openbaarheid die aan het licht brachten wie door die BVD (nu AIVD) in de gaten werden gehouden. Wij van de PSP hebben schriftelijk en mondeling in de Tweede Kamer aandacht gevraagd voor totaalweigeraars en ook voor Onkruit.  

Ik heb graag meegewerkt aan de film, vond en vind het een heel goed initiatief. De makers willen het land door met de film en een tentoonstelling en daarmee de discussie aanzwengelen met actievoerders van nu over actievormen en het gevaar van radicalisering.   

Ik vond het toen, als lid van een kleine minderheid in de Tweede Kamer, belangrijk om een stem te geven aan sterk van het midden afwijkende opvattingen. We verdedigden het recht op burgerlijke ongehoorzaamheid, zoals dat door de socioloog Kees Schuyt was gemunt: als andere middelen zijn uitgeput en je geweten je ingeeft een wet die in jouw ogen onrechtvaardig is met geweldloze middelen te overtreden, als je dat in alle openheid doet en als je daarvan bovendien de consequenties wilt aanvaarden, dan was dat voor ons een geoorloofd middel. 

Wij, Tweede Kamerleden, hebben zelfs eens, samen met PvdA-kamerlid Piet de Visser, een oproep gedaan aan mensen om te kiezen voor  burgerlijk ongehoorzame acties. Ik was het eerlijk gezegd vergeten. Toen ik de oproep onder ogen kreeg, fronste ik mijn wenkbrauwen. Niet over de burgerlijke ongehoorzamen, want ik steun hen nog steeds vierkant. Maar over onszelf: parlementariërs, die uiteindelijk meer beschermd waren dan de actievoerders en zelf, op wat honende opmerkingen van mede-parlementariërs na, buiten schot bleven. 

En meer dan toen, door ervaring wijs geworden veel meer dan toen, zou ik actievoerders willen voorhouden hoe belangrijk het is om je altijd kwetsbaar te blijven opstellen voor de buitenwereld, je niet af te sluiten voor kritiek en voor andere stemmen. Want uiteindelijk worden gebruikte middelen echt niet geheiligd door het doel. Ik kijk uit naar de film van Onkruit vergaat niet en zal zeker een van de bijeenkomsten bezoeken.