Het leek alsof men niet in staat was de verbinding te leggen tussen de bestaanszekerheid in eigen land en de weggeslagen bodem onder het bestaan in de kibboetsim langs de grens met Gaza, in huizen, scholen, ziekenhuizen ín Gaza, in de strijdperken in Oekraïne. Ook de ondergelopen woongebieden overal in de wereld werden weggespoeld door de vraag wie de premier van Nederland zou worden. De grote klimaatdemonstratie in Amsterdam vermocht daar weinig aan te doen.

Ik heb me suf gepiekerd over de vraag hoe het zo ver heeft kunnen komen. De mensen maken zich in deze campagne meer druk over het eigen bestaan dan over dat van de buitenwereld, zo lees ik. En, zo voeg ik daar zelf aan toe, de partijen kiezen er meer en meer voor om alle meer of minder particuliere wensen van de kiezer in te willigen. Zie het gros van de verkiezingsprogramma’s.

Daar komt nog bovenop dat het fenomeen marketing diep is doorgedrongen bij alle partijen. Steeds preciezer weten waar je potentiële klanten zitten, steeds nauwkeuriger de woorden en beelden vinden om hen mee te bestoken. We zijn er in ons bestaan als consument aan gewend geraakt, dus waarom niet als kiezer?

Er zijn in dit land volgens het CBS zo’n 250.000 marketeers werkzaam, bij onder meer 33.000 marketingbureaus. Ik hoorde een kenner op een podcast over marketing uitleggen dat het aantal reclame-uitingen waaraan wij worden blootgesteld sinds de jaren 70 is vertienvoudigd en nu zo’n 10.000 uitingen per dag bedraagt. ‘Hoe snel krijg je de perfecte jingle bij mensen in hun hoofd?’, is de vraag van marketeers.

De combinatie van beiden, de gordijnen dicht voor de buitenwereld en de dominantie van de politieke marketing, inclusief persoonsverheerlijking, vond ik tamelijk desastreus.

Ook daarom was ik ontroerd en hoopvol toen ik las over twee Amsterdamse raadsleden, Itay Garmy van Volt en Sheher Khan van Denk, die samen een antipolarisatie-initiatief hebben ingediend in de raad en de daad bij het woord hebben gevoegd door samen op bezoek te gaan bij Amsterdamse scholen. ‘We moeten het erover hebben, hoe moeilijk het ook is.’ De één is joods, de ander islamitisch. Ze denken niet hetzelfde over het Israëlisch-Palestijns conflict. Twee jonge politici die het voor elkaar krijgen de eigen wereld en de wereld daarbuiten met elkaar te verbinden, petje af.