Het probleem

Esmah Lahlah: "Tilburgers met een bijstandsuitkering durfden niet te gaan samenwonen omdat ze bang waren de regels van de Participatiewet te overtreden, met alle financiële gevolgen van dien. Als je als bijstandsontvanger een relatie aangaat en gaat samenwonen, dan word je direct gekort op je uitkering of wordt je uitkering mogelijk helemaal beëindigd.

Dat is niet gek, maar het heeft wel grote gevolgen. Het is niet fair als mensen in de problemen raken door de overheid. Minder inkomsten betekent bijvoorbeeld dat je je huurwoning niet tijdelijk kunt aanhouden. Want stel dat het samenwonen je toch niet bevalt, dan heb je je woning opgezegd. Zie dan maar eens aan een nieuwe te komen."

Van september 2021 tot september 2022 hebben tien stellen – van wie één of beide partners bijstand ontvingen – tussen de drie en zes maanden de tijd gekregen om uit te vinden of samenwonen bij hen past. Hun situatie werd niet onderzocht en hun uitkering liep geen gevaar. Geen spectaculair aantal, maar ik vind elk geval waarin het is gelukt uit te vinden of samenwonen wel of niet kansrijk was waardevol. 

Bij sommigen heeft de proef geleid tot een keuze voor niet samenwonen. Een aantal stellen koos wel voor samenwonen. Eén stel gaat zelfs trouwen. Professionals van de gemeente bespraken met hen de gevolgen van het samenwonen na afloop van de proef. Dat financieel ontzorgen hoorde bij de pilot en werd zeer gewaardeerd."

"Een overheid die garant staat voor een menswaardig bestaan, dat past bij GroenLinks. Maar gelukkig zeiden álle partijen ja tegen de pilot. In Tilburg vinden we dat je niet bij belangrijke aspecten van je leven in je vrijheid moet worden beperkt als je als inwoner bij de lokale overheid aanklopt voor financiële hulp. 

Natuurlijk moet je niet naïef zijn. Een vorm van controle en toezicht op het besteden van gemeenschapsgeld is nodig, maar je mag best uitgaan van wederzijds vertrouwen. Het is naar dat mensen gebruik moeten maken van de bijstand als vangnet. Maar het is ook een uitgelezen kans om als lokale overheid die mensen te helpen een zinvol bestaan op te bouwen.” 

Het resultaat

“In Tilburg is ‘samenwonen op proef’ nu staand beleid. Ook in andere gemeenten is dat het geval of wordt ermee geëxperimenteerd. Minister Carola Schouten van Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen is bezig met de herziening van de Participatiewet. Terecht. De overheid moet niet – zoals nu te vaak gebeurt – vanuit wantrouwen naar mensen kijken.  

Als de Participatiewet wordt aangepast, zou dat ook een mooi resultaat zijn van onze pilot. Een bijkomend voordeel is dat er woningen zijn vrijgekomen omdat deelnemers gingen samenwonen. We moeten als gemeente wel beter communiceren over het ‘samenwonen op proef’. We hebben niet alle inwoners die in aanmerking kwamen kunnen bereiken.”