In 1975 stroomde de binnenstad van Utrecht vol met demonstranten. Ze kwamen bijeen om te protesteren tegen het regime van de Spaanse dictator Franco. Concrete aanleiding voor de actie was de geplande executie van vijf antifascistische militanten. De demonstranten hielden borden in de lucht met leuzen als ‘Franco Moordenaar’, ‘Totale Ekonomiese Boykot’ en ‘Hun Strijd, Onze Strijd’.

Uniek aan de manifestatie was dat de Nederlandse regering het protest organiseerde. In het midden van de mensenmassa klom minister-president Joop den Uyl met een microfoon in zijn hand op een auto. Den Uyl sprak in zijn toespraak niet alleen zijn afschuw uit over het Franco-regime “dat het recht met voeten treedt”, maar hij probeerde vooral ook de internationale solidariteit van mensen te activeren:

“Als naast de deur het vuurpeloton aantreedt dan moeten die schoten ons uit de slaap houden. Het is verraad om aan het strand - van welke Costa Brava dan ook - te liggen in de zon en de ogen te sluiten.”

Joop den Uyl bij het Franco-protest in Utrecht, 1975
Joop den Uyl bij het Franco-protest in Utrecht, 1975. Fotodienst GAU / Het Utrechts Archief. CC BY 4.0

Lotsverbondenheid

In deze tijd, waarin autocratische en radicaal-rechtse krachten op de democratische samenleving inbeuken, is een boodschap over het belang van internationale solidariteit opnieuw relevant. Iedere dag is het bal. In fast motion lijken we af te stevenen op een nieuwe wereldorde. De verkiezingen in Duitsland, met de groei van de fascistische AfD, zijn de meest recente gebeurtenis die past in de trend.

Het is heel menselijk om in deze angstige tijd de ogen te willen sluiten aan het strand in de zon. Maar Den Uyl had gelijk toen hij Nederlanders aanspoorde om solidariteit te voelen over de grenzen heen. Niet alleen uit empathie, maar ook uit lotsverbondenheid. Dat is letterlijk het geval in Oekraïne - zij vechten voor onze vrede en veiligheid. De genocide in Gaza raakt velen van ons recht in het hart vanwege het ongekend menselijke leed, maar er is ook het besef dat onze mensenrechten geen rustig bezit zijn zolang ze elders straffeloos geschonden worden. En kijk je naar de bezuinigingen van PVV-minister Klever op ontwikkelingssamenwerking (LHBTQ+, vrouwen, klimaat, VN-organisaties), dan zie je dat de buitenlandse agenda van radicaal rechts aardig consistent is met de binnenlandse. De meest kwetsbaren zijn de pineut, en uiteindelijk treft dat ons allemaal. Hun strijd is onze strijd!

Uiterst-rechtse politici en autocratische leiders spinnen garen bij onvrede en chaos. En wanneer dat omslaat in apathie, dan hoeven ze al helemaal weinig meer te vrezen. Het is dus beter als de schoten naast de deur ons uit onze slaap houden, dan dat we de deken over ons hoofd trekken – hoe verleidelijk ook.

Wil je meer inhoud in de politiek? Steun Wetenschappelijk Bureau Groenlinks. Wij zijn blij met elke bijdrage!