Omdat GroenLinks het traditioneel goed doet in steden, is het extra interessant om in te zoomen op twee recente Brabantse uitslagen. Waar GroenLinks in 2018 voor het eerst de grootste partij in Helmond werd, kleurden in 2022 ook Eindhoven en Tilburg voor het eerst groen. Wie de twee lokale verkiezingscampagnes met elkaar vergelijkt, ziet opvallende overeenkomsten die nuttige lessen bieden voor toekomstige GroenLinks-campagnes.  

Eindhovense kleur

Na in 2018 nipt de tweede partij te zijn geworden in Eindhoven, had GroenLinks de ambitie om in 2022 wél de grootste te worden. In aanloop naar de verkiezingen leek dat echter onwaarschijnlijk. Progressief Eindhoven kreeg namelijk een druk speelveld met nieuwkomers Volt en PvdD. Hoewel het verlies voor GroenLinks in Eindhoven bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 relatief beperkt bleef, stemde deze uitslag niet bijzonder hoopvol voor de gemeenteraadsverkiezingen.

Om het tij te keren koos GroenLinks voor een offensieve (media)strategie met lokale kleur. Landelijke speerpunten werden gekoppeld aan lokale kwesties. Gedurende de campagne lanceerde GroenLinks diverse manifesten die in de lokale pers werden uitgelicht, bijvoorbeeld over de overlastgevende industrie op het bedrijventerrein De Hurk. Daarbij werd het unique selling point van de partij steeds herhaald: GroenLinks was de enige partij die groen én links verbond.

Naast het CDA was GroenLinks de enige partij die koos om het maximum van vijftig kandidaten te benutten. Lijstduwers werden geselecteerd op basis van hun lokale netwerk. Kandidaten werden in de campagne nadrukkelijk uitgelicht, inclusief hun onderscheidende eigenschappen zoals leeftijd, beroep en wijk. Ook werd ruimte gegeven aan persoonlijke campagnes binnen de centrale verkiezingsboodschap.

De lokale campagne kende twee sleutelmomenten in het voordeel van GroenLinks. Begin februari maakte het Eindhovense college bekend het landgoed De Wielewaal te kopen om hier een openbaar stadspark van te maken. Dit college-brede succes straalde extra positief af op GroenLinks als groene issue owner. Een andere boost was de nominatie van kandidate Eva de Bruijn als beste raadslid van Nederland. Het leverde publiciteit op, waaronder een optreden bij talkshow M de maandag voor de verkiezingsdag.

Op de verkiezingsavond bleken alle puzzelstukjes in elkaar te vallen. GroenLinks werd voor het eerst de grootste partij en steeg van zeven naar negen raadszetels (18,5 procent). 

Tilburgs Geluk

In 2018 waren de verkiezingen voor GroenLinks Tilburg succesvol verlopen: de partij groeide van vier naar zes zetels en kon wederom deelnemen aan het college van B&W. De partij leverde één wethouder en binnen het college werd een onafhankelijk wethouder benoemd: Esmah Lahlah.

Eind 2021 droeg GroenLinks Lahlah echter voor als lijsttrekker. In de tussentijd had zij flinke bekendheid opgebouwd door als wethouder een maand lang op bijstandsniveau te leven. Over haar ervaringen vertelde ze in lokale en landelijke media, waaronder talkshow Op1. Als kers op de taart werd Lahlah begin 2022 gekozen als beste bestuurder van Nederland. In het juryrapport werd Lahlah omschreven als een 'betrokken, effectieve en empathische wethouder'.

Daarnaast werd gebruik gemaakt van kwalitatieve, gepromote video-content om de kiezer te bereiken met Tilburgs Geluk. De strategie bleek succesvol te zijn. De fractie groeide naar tien zetels (20,8 procent), waarmee zij samen met Leiden de grootste GroenLinks-fractie van Nederland vormt.

Lessen voor de toekomst 

Wie de campagnes van Eindhoven en Tilburg vergelijkt, ziet opvallende overeenkomsten. In beide gemeenten wist GroenLinks de inkleuring van de verkiezingen te domineren. De basis hiervoor was een onderscheidend lokaal narratief dat werd gekoppeld aan de landelijke verkiezingsboodschap. Door een offensieve (media)strategie realiseerde GroenLinks niet alleen veel gratis publiciteit, maar bepaalde zij ook deels welke lokale thema’s centraal stonden in de campagne. Op onderdelen werd het daarmee een verkiezing voor of tegen de thema’s van GroenLinks. 

Inhoudelijk sloten Eindhoven en Tilburg aan op de landelijke speerpunten, waarbij er aanvullend extra aandacht werd gelegd op sociaal-economische ongelijkheid. Dit in tegenstelling tot de campagnes van GroenLinks in een aantal andere grote gemeenten, waar meer de sociaal-culturele thema’s waren uitgelicht.

Met een enthousiast campagneteam en een gemotiveerde groep vrijwilligers bouwde beide afdelingen aan een zichtbare online én offline campagne. Veel centraler dan in eerdere campagnes stonden in 2022 de lokale kandidaten. Naast het benutten van de volledige kandidatenlijst was er binnen de centrale boodschap ruimte voor persoonlijke campagnes. Hiermee werden netwerken van kiezers bereikt die met de reguliere communicatiemiddelen niet in contact met GroenLinks zouden komen.

 In Eindhoven en Tilburg bestuurde GroenLinks tot slot al geruime tijd mee. Dat heeft de kiezer tijdens de campagne ook geweten. Tilburgse lijsttrekker Lahlah kon voortbouwen op Tilburgse GroenLinks-successen en thema’s waarmee zij als wethouder succes bereikte. Dit gold ook voor Eindhoven, waar lijsttrekker Rik Thijs met een zichtbare portefeuille (onder meer klimaat, groen en openbare ruimte) als wethouder de afgelopen jaren bouwde aan grote zichtbaarheid.

De (interne) kritiek dat de landelijke campagnes vaak een te Randstedelijk karakter hebben, is helaas ook geconstateerd bij de evaluatie van de teleurstellende Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Een verbreding van GroenLinks in zowel de inhoudelijke thema’s, campagne-uitingen als in het personeelsbeleid blijft daarom voor de toekomst noodzakelijk.

Juist de belangrijkste les uit Brabant voor landelijke campagnes luidt misschien wel: sluit aan bij de leefwereld van de kiezer en laat een partij zien die breed is geworteld. De campagnes in Eindhoven en Tilburg bieden bruikbare bouwstenen om daar ook landelijk een succes mee te boeken.