Slimme technologie kan de veiligheid van burgers vergroten, maar ook ondermijnen. Veiligheid omvat namelijk niet alleen de bescherming van lijf en goed, maar ook sociale, politieke en digitale veiligheid. Die vormen van veiligheid komen in het geding als overheden en bedrijven tal van gegevens over ons verzamelen in de openbare ruimte, of bij het gebruik van big data en algoritmen voor misdaadbestrijding diep doordringen in de persoonlijke levenssfeer van onverdachte burgers.
De Franse filosoof Pierre Rosanvallon is een van de belangrijkste hedendaagse denkers over democratie. In zijn dit jaar verschenen boek De democratie denken beschrijft hij de democratie als een permanente reorganisatie van het sociale leven, een ‘werk in uitvoering’ dat nooit af kan zijn.
De waarden democratie, verbondenheid, menselijke waardigheid, privacy, duurzaamheid en gelijkheid staan centraal in Handvest voor de Slimme Stad. Lokale politici en betrokken burgers die deze waarden delen, kunnen de beginselen uit het Handvest benutten om een geïnformeerd moreel oordeel te vellen over technologische vernieuwingen in hun gemeente.
Bij Gibraltar nam het Verenigd Koninkrijk dit jaar een Iraanse olietanker in beslag. Iran deed hetzelfde met een schip dat onder de Britse vlag voer in de Straat van Hormuz. Deze incidenten maken duidelijk dat de wereldzeeën steeds vaker onderwerp zijn van internationale rivaliteit. We moeten onze aandacht dan ook meer op het water richten en naast een geopolitieke een ‘hydropolitieke’ strategie ontwikkelen.
De Amerikaanse Shoshana Zuboff, emeritus hoogleraar aan Harvard University, waarschuwt in haar boek 'The Age of Surveillance Capitalism' dat we in een nieuwe fase van het kapitalisme zijn beland. Een fase waarin Big Tech en steeds meer andere spelers op de markt winst maken met data die zonder toestemming van de burgers zijn verkregen en die dienen om toekomstig gedrag te voorspellen – met zeer kwalijke gevolgen voor de economie, de democratie en individuele burgers.
Mobility as a Service (MaaS) – letterlijk: mobiliteit als een dienst – is een veelbelovende, slimme technologie die (stedelijk) verkeer in goede banen kan leiden. Een MaaS-systeem koppelt zo goed als alle vervoersdiensten – van deelfiets tot hogesnelheidstrein – aan elkaar en met een handige app plant en betaalt de gebruiker zijn of haar reis. Maar MaaS kan ook publieke waarden zoals toegankelijkheid, privacy en duurzaamheid ondermijnen. Alleen als de overheid de regie houdt, kan MaaS bijdragen aan een eerlijk en groen vervoerssysteem.