Kijk naar alle mensen wereldwijd die echt geen keuze hebben. En Nederland kan ervoor zorgen dat die ongelijkheid wordt rechtgezet. Al was het maar uit eigen belang. Het mag niet langer zo zijn dat wij in EU-verband het publieke belang van mensen over de hele wereld, inclusief onszelf, ondergeschikt maken aan het private belang van enkele bedrijven die vooral geld willen verdienen aan deze crisis. De Wereldhandelsorganisatie (WTO) kan helpen dit op te lossen; met een trips waiver, een uitzondering op de regel waardoor de patenten vrij beschikbaar komen. Geen gekke gedachte als je snel de hele wereld gevaccineerd wilt hebben. 

Wat is er aan de hand? Nederland is voorstander van de bescherming van patenten. Anders zouden investeringen om nieuwe producten te ontwikkelen gevaar lopen. Anderen gaan er met die kennis vandoor, waardoor de winsten van de ontwikkelaars verwateren. Maar deze redenering is discutabel. De corona-vaccins zijn allemaal met heel veel publieke subsidies ontwikkeld, maar worden toch via patenten beschermd.  

De bescherming van patenten is een van de grootste belemmeringen voor landen als India, Zuid-Afrika en Brazilië om zélf vaccins te produceren. Deze landen hebben eigen productiefaciliteiten, maar lopen enorme risico’s op schadeclaims als ze de WTO-regels schenden door vaccins zelf te gaan maken. Dus wacht een groot deel van de wereld, twee jaar na het uitbreken van de pandemie, nu op de vaccin-restjes die de rijke landen bereid zijn te ‘geven’. Terwijl wij onze derde prik kregen, blijven veel mensen elders ongevaccineerd omdat economische motieven zwaarder wegen.  

Op initiatief van India en Zuid-Afrika, is in de WTO eindelijk het debat losgebarsten over de vraag of de wereld, gezien de urgentie, de patenten tijdelijk kan opheffen. Maar het lijkt er niet op dat de WTO eruit komt. Zo is de EU niet bereid de bescherming door de patenten tijdelijk op te heffen. De economische belangen van onder meer Duitsland zijn simpelweg te groot. 

Om de wereldwijde toegang tot vaccins te vergroten, moet de patentenbescherming opgeheven worden. Een nieuw kabinet is verantwoordelijk voor een lange termijn-antwoord op de coronacrisis. Minister Kuipers kan er niet omheen dat een deel van dat antwoord buiten de landsgrenzen ligt. Hij zal, samen met de andere gezondheidsministers in de EU, tegenwicht moeten bieden aan de EU-handelspoot, zodat de EU de blokkade van de WTO-regels doorbreekt.  

Vaccinatie en keuzevrijheid? Denk dan vooral aan keuzevrijheid wereldwijd om een vaccin te halen!