In zijn proefschrift Politics out of place laat Bram van Vulpen zien op welke manieren verschillen tussen stad en platteland kunnen leiden tot ongelijkheid. Een vorm van ongelijkheid tussen stad en platteland is het verschil in de mate waarin plattelandsbewoners en stedelingen blootgesteld worden aan risico’s en gevaren gerelateerd aan hun leefmilieu. Hij verwacht dat als burgers op het platteland een grotere stem krijgen in besluitvorming, hun belangen beter meegewogen kunnen worden. Juist dat maakt het onderscheid in het stemgedrag tussen stad en platteland nog opvallender.

Twan Huijsmans laat in zijn proefschrift Our place in politics zien dat in grote delen van de westerse wereld vanaf midden jaren tachtig het stemgedrag tussen stad en platteland uit elkaar gegroeid is: steden geven hun stem aan linkse, progressieve partijen en het platteland aan rechtse, conservatieve partijen. In de Engelstalige wereld (Verenigde Staten, Canada, Verenigd Koninkrijk, Nieuw-Zeeland, Australië) is deze trend het scherpst. In Nederland is het verschil met name in de laatste vijftien jaar groter geworden. In zijn analyse probeert Huijsmans grip op deze trend te krijgen. 

Hij zoekt de verklaring in de groeiende economische ongelijkheid tussen stad en platteland. Hierdoor ontstaat op het platteland een ‘plaatsgebaseerd ressentiment’: plattelandsbewoners hebben het gevoel dat politici in Den Haag geen interesse hebben in hun regio, dat de regering te weinig doet om hun economische situatie te verbeteren en dat de rest van het land geen waardering heeft voor de mensen uit hun regio. Dat leidt tot negatieve gevoelens richting politieke elites. En dat drijft vervolgens het stemgedrag op rechtspopulistische partijen. 

Hierin schuilt ook een verklaring voor de weerstand tegen hervormingen van de intensieve veehouderij. Sommige mensen op het platteland zijn daar direct afhankelijk van. Vele anderen beseffen dat hun levensonderhoud afhankelijk is van het voortbestaan van deze sector.

Hervorming van de intensieve veehouderij is beter voor mensen, voor dieren en voor de natuur. Het is noodzakelijk om ervoor te zorgen dat Nederland zich aan Europese regels voor natuurkwaliteit houdt en om fysieke en milieuruimte te scheppen voor het bouwen van huizen. Maar als hervorming van de intensieve veehouderij niet gepaard gaat met maatregelen om de gevolgen van het wegvallen van deze sector te compenseren en om economische ongelijkheden tussen stad en platteland te verkleinen, zal de weerstand op het platteland groot blijven.

Literatuur

• Huijsmans, T. (2024). Our Place in Politics.  Urban-rural political divergence and how place affects political attitudes. Universiteit van Amsterdam
• RIVM (2021), Veehouderij en gezondheid
• van Vulpen, B. (2023). Politics out of place: understanding the geography of discontent in the Netherlands from a spatial justice perspective. Rijksuniversiteit Groningen