Vorige maand ging ik voor het eerst met Extinction Rebellion mee om de A12 in Den Haag te bezetten, vanwege de fossiele subsidies die de overheid nog altijd uitdeelt. Een groep wetenschappers deed niet mee aan de blokkade, maar stond aan de zijkant van de weg om aan omstanders uit te leggen waarom we daar stonden: “Je bent het misschien niet eens met hun methodes, maar hun eisen zijn in lijn met de wetenschap. Het beleid van de overheid is dat niet.”
Activist en documentairemaker Astra Taylor zette met haar organisatie Debt Collective schuldverlichting op de politieke agenda. Aan Koen Bruning legt ze uit hoe ze een volksbeweging opzette waarin mensen met allerlei identiteiten zich vertegenwoordigd zagen.
Activisten die zich verzetten tegen het gebrek aan actie om een klimaatcatastrofe te voorkomen, grijpen inmiddels naar radicalere middelen. Eerder bezette Extinction Rebellion wegen en bekladden haar activisten autowinkels. Nu zijn culturele iconen als het Meisje met de parel het doelwit.
In 1966 deelde studente Koosje Koster krenten uit op het Spui in Amsterdam. Het was een ludieke aksie van de Provobeweging om de krenterigheid, de benepen mentaliteit, van de Nederlandse autoriteiten aan de kaak te stellen. Koster werd door de politie opgepakt en in de cel gezet. Vandaag de dag worden de autoriteiten opnieuw uitgedaagd door de speelse acties van klimaatactivisten.
De geëngageerde kunstenaar is overal te vinden, behalve in zijn ivoren toren. Zo gebruikt Jonas Staal zijn naam als kunstenaar om politieke vragen aan de orde te stellen en stelt Matthijs de Bruijne zich in dienst van sociale bewegingen. Een gesprek over kunst buiten de kunstsector.
Temidden van de vele crises van de laatste jaren sluiten steeds meer kunstenaars zich bij sociale en politieke bewegingen aan. Wat hebben kunstenaars en activisten gemeen, waar is er overlap en waar staan ze juist haaks op elkaar?
Tania Bruguera (Havana 1968) is een Cubaanse installatie- en performancekunstenaar. Ze studeerde in Havana en Chicago en exposeert wereldwijd. In 2008 kreeg zij in Nederland de Prins Claus Prijs. Na een optreden op het plein van de Revolutie in Havanna eind 2014 werd Bruguera opgepakt. Inmiddels is zij weer vrij, maar ze kan Cuba nog altijd niet verlaten. Haar werk is controversieel, ook onder politieke kunstenaars.
In december kreeg ik een mail van de stichting Onkruit vergaat niet. Of ik wilde meewerken aan een film over de antimilitaristische acties zoals totaalweigeren en acties van Onkruit in de vorige eeuw. Ik was vanaf 1981 Tweede Kamerlid voor de PSP en heb dat in die periode allemaal meegemaakt.
De linkse intellectuelen Édouard Louis (Franse schrijver, 1992) en Ken Loach (Britse filmregisseur, 1936) gaan in het boekje Dialoog over kunst & politiek in gesprek over maatschappelijke kwesties die hen bindt: klassenverschillen, sociale rechtvaardigheid, activisme en politiek.
Hoe kan kunst museum en theater overstijgen en de wereld veranderen? De nieuwe Helling en de manifestatie Hacking Habitat buigen zich de komende tijd over deze vraag.