Met enige regelmaat roept er een politicus dat Nederland minder immigranten moet toelaten. Meestal blijft onvermeld om welke immigranten het precies gaat. Ook blijven de gevolgen van een strikter immigratiebeleid onbesproken. Het verminderen van immigratie is binnen de huidige verdragen echter niet zomaar mogelijk. Bovendien heeft een aanscherping van het immigratiebeleid ingrijpende - en vaak negatieve - gevolgen.
Het huidige arbeidsmigratiebeleid draagt niet bij aan een oplossing voor ongereguleerde migratie of structurele personeelstekorten op de Nederlandse arbeidsmarkt. Tegelijkertijd gaat arbeidsmigratie op dit moment gepaard met ongelijke concurrentie en uitbuiting. Dit moet en kan anders. Hoe?
Dé euroscepsis bestaat niet: negatieve opvattingen over Europa variëren per lidstaat, afhankelijk van de nationale belangen. De EU zal een manier moeten vinden om met die verschillen om te gaan. De voortdurende focus op harmonisatie van Europees beleid werkt daarbij averechts: de EU is op een aantal beleidsterreinen gebaat bij een gedifferentieerde aanpak die per lidstaat verschilt.
Arbeidsmigratie voor lager betaald werk gaat op dit moment nog te vaak gepaard met misstanden: arbeidsmigranten worden uitgebuit en er is sprake van ongelijke concurrentie met Nederlandse werknemers. Sommige politici zien de oplossing voor deze problemen in een strenger toelatingsbeleid voor arbeidsmigranten (zowel van binnen als van buiten de EU).
Niet iedereen begrijpt waarom er arbeidsmigranten worden toegelaten terwijl er in Nederland mensen zijn die niet of minder dan fulltime werken. Voor ons staat voorop dat arbeidsmigratie nooit een excuus mag zijn om onvoldoende te investeren in mensen die al in Nederland zijn en (meer) willen en kunnen werken. Nederlanders én nieuwkomers moeten door middel van een actief arbeidsmarktbeleid maximaal worden ondersteund in hun zoektocht naar werk.
De meeste Nederlandse gezinnen zijn ‘anderhalfverdieners’, waarbij doorgaans de man fulltime werkt en de vrouw een deeltijdbaan heeft. GroenLinks moedigt deeltijdwerken aan – voor mannen én vrouwen. Maar de manier waarop mensen in staat gesteld worden om werk en gezin te combineren, kan brede, onbedoelde effecten hebben - tot het immigratiebeleid aan toe.
In Nederland is sprake van een groot tekort aan geschikte woonruimte voor arbeidsmigranten. Deze situatie zorgt voor extra druk op de toch al krappe woningmarkt en biedt ruimte aan malafide uitzendbureaus en huisjesmelkers die arbeidsmigranten de hoofdprijs laten betalen voor onfatsoenlijke huisvesting.
Wat is een rechtvaardig arbeidsmigratiebeleid? Moet het bestaande beleid worden aangepast? En zo ja, hoe zou een nieuw beleid voor arbeidsmigratie zowel binnen als van buiten de EU er dan uit moeten zien? Deze en andere vragen staan centraal in het GroenLinksGesprek over arbeidsmigratie van 27 januari en 3 februari dat we online voortzetten. De startnotitie Een rechtvaardig arbeidsmigratiebeleid is bedoeld ter ondersteuning van deze gesprekken.
Wetenschappelijk Bureau GroenLinks publiceerde recent (30-10-2020) het onderzoek ‘Migratie die werkt: naar een rechtvaardig en menswaardig arbeidsmigratiebeleid’. Het rapport bevat een gedegen analyse van misstanden in de omgang met arbeidsmigranten. Ik ben het van harte eens met de voorgestelde maatregelen om het lot van migranten te verbeteren. Maar ik heb problemen met de in het rapport voorgestelde “selectieve verruiming” van arbeidsimmigratie voor laag betaalde “derdelanders” (van buiten de EU). Daarmee geeft het rapport (onbedoeld) toe aan de lobby van werkgevers aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Deze zombie-bedrijven moeten het hebben van uitbuiting via minimumlonen, gedwongen winkelnering (werkgevers als huisjesmelkers) of flexibele inhuur via malafide bureaus. Dit soort toestanden functioneert bij de gratie van een ruim aanbod aan werkwilligen.
Door het hoge aantal coronabesmettingen onder arbeidsmigranten staat arbeidsmigratie de afgelopen maanden volop in de belangstelling. Dit valt toe te juichen. De eerste aanbevelingen van het ‘Aanjaagteam bescherming arbeidsmigranten’ stemmen hoopvol. Zal er dan eindelijk iets worden gedaan om de kwetsbare positie van arbeidsmigranten te verbeteren?