De wereld staat in brand. Drie crises komen samen: klimaat, corona en oorlog. Toen corona losbarstte, toen Limburg onder water liep, constateerden veel duiders van het nieuws, net als bij het uitbreken van de Oekraïne-oorlog, dat ‘het Westen’ in slaap gesust was. Maar het is tijd om te erkennen dat landen als Nederland vooral baat hadden bij ontkenning. We hebben lang de moeilijke keuzes voor ons uit geschoven door Oost-Indisch doof te zijn.
Niet de angst voeden voor wat komt, maar optimisme en hoop centraal stellen. Dat is wat Robbert Bodegraven, eerder directeur van wetenschappelijk bureau GroenLinks, voor ogen heeft met dit boek. De visionaire denkers met wie hij indringende gesprekken voert zijn allemaal vrouw. En dat levert een verrassend boek op waarvan een aantal interviews eerder in dit blad is verschenen.
In hun Six Faces of Globalization (2021) maken Anthea Robert en Nicolas Lamp duidelijk dat er in westerse samenlevingen op dit moment minstens zes verhalen circuleren over wat er de laatste decennia aan de hand is. Eens gevierd als een onstuitbare kracht die de hele wereld Westers, welvarend en liberaal zou maken, is het Grote Verhaal over globalisering in een caleidoscoop veranderd waar elke draai aan de kijker een nieuwe visie en de plot voor een ander verhaal oplevert.
In een luttel aantal maanden werd het in 2021 verschenen boek boek Free: Coming of Age at the end of history van Lea Ypi een bestseller. Het is al in veel talen vertaald, waaronder het Nederlands. Ypi doceert aan de London School of Economics en werd in Albanië geboren. Het boek gaat over haar jeugd en beschrijft hoe ze als kind in een socialistisch land opgroeit, vervolgens als puber de transformatie naar een ‘opkomende economie’ meemaakt en haar land onder leiding van economische raadgevers, geheel volgens neoliberaal recept, na heftige politieke en economische crises, in een Westerse liberale markteconomie verandert. En daarmee volgens velen het eindstadium van de geschiedenis bereikt: beter dan dat kan het niet worden.
In economische modellen wordt steevast uitgegaan van ‘nutsmaximaliserende actoren’. De modellen zijn zo abstract dat er zelden gewag wordt gemaakt van de klasse waaruit deze actoren afkomstig zijn, wat hun huidskleur is, of het om mannen, vrouwen of transgenders gaat, hoe hoog of laag ze zijn opgeleid, of tot welke generatie ze behoren. Als je daar anno 2022 rekening mee houdt, verandert economics al snel in angrynomics, aldus economen Eric Lonergan en Mark Blyth, die hun boek deze titel gaven.
Het gele boekje is terug. Bij het halen van de eerste vaccinatie was ik het documentje, dat onderin een laadje lag, bijna vergeten. Omdat ik Janssen kreeg, moest ik voor de stempel een extra tripje maken naar de vaccinatie-hal. Het voelde goed. Mijn gele boekje herinnerde me aan mijn reizen. De eerste stempel is van 1992 – gele koorts. Ben je net als ik – wit, hoog opgeleid, rond de vijftig- dan weet je hoe belangrijk keuzevrijheid is. In ons land woedt een heftig debat over vaccineren en keuzevrijheid, maar daarover gaat deze column niet.
De pandemie deed de wereld op zijn grondvesten schudden, eiste 5,5 miljoen mensenlevens en blijft wereldwijd woeden. Nu Europese landen de beperkingen opheffen, willen velen een punt zetten achter Covid-19. Adam Tooze wil met Shutdown: How Covid Shook the World's Economy juist analyseren wat er gebeurde. Wat zegt de pandemie over de wereldwijde verhoudingen? Tweede Kamerlid Senna Maatoug ging met de economisch historicus uit de Verenigde Staten in gesprek over zijn boek. Hoe moet de politiek reageren op pandemieën en de klimaatcrisis?
De Duitse groene partij Bündnis 90/Die Grünen is in haar vierde decennium een nieuwe weg ingeslagen. Het toetreden tot de stoplichtcoalitie met de sociaaldemocratische SDP en de liberale FDP is een keerpunt. Na een eerste periode met alleen SDP (1998-2005) regeren de Groenen nu voor de tweede keer op federaal niveau. Met het motto dare progress (‘vooruitgang met lef’) zijn er kansen voor verandering na zestien jaar conservatief beleid.
Toen in 1989 de muur viel en het Sovjetrijk ineenstortte, heerste optimisme alom. De hele wereld zou nu liberaal en democratisch worden. Iedereen zou het beter krijgen en autocratische regimes zouden vanzelf imploderen. Geheel conform de titel van een beroemd boek werd het ‘Einde van de geschiedenis’ ingeluid. De tijd tikte weliswaar door, maar liberaal-democratische regimes hadden zowel materieel als ideëel nu definitief hun eeuwigheidswaarde aan de rest van de wereld bewezen.
Zowel de energietransitie als digitalisering vragen om schaarse metalen. Dat leidt tot ethische vragen en geopolitieke risico’s. In de publicatie 'Metalen voor een Groen en Digitaal Europa' laat Wetenschappelijk Bureau GroenLinks zien hoe we kunnen komen tot een spaarzaam, circulair gebruik van metalen en een verantwoorde winning van de metaalertsen waar we echt niet buiten kunnen.