Wat is de invloed van migranten op de Nederlandse cultuur? Dat is het ambitieuze onderwerp van een vijfdelige serie waarvan onlangs het eerste deel verscheen.
De Nederlandse socioloog en migratieonderzoeker Ruud Koopmans heeft een reputatie als het gaat om grootschalige transnationale studies naar integratie. In 2015 publiceerde hij een onderzoek onder zesduizend Marokkaanse en Turkse moslims in zes Europese landen, waaronder Nederland. Conclusie: bijna de helft houdt er traditionele opvattingen op na die niet stroken met de westerse democratische waarden. Hij kreeg er lof voor, maar evenveel hoon.
Ondanks herhaalde oproepen van het Europees Parlement om de overbevolkte vluchtelingenkampen op de Griekse eilanden (42.000 mensen op 6.000 plaatsen), te ontruimen en de kwetsbare asielzoekers over te dragen aan andere lidstaten, kregen slechts 1600 kinderen een veilige woonplek binnen de EU. De Nederlandse regering weigert categorisch om ook maar één kind over te nemen. Zelfs dit schamele aantal had echter direct tot gevolg dat lidstaten geen vluchtelingen uit Italië en Malta meer wilden opnemen. In reactie Malta sloot zijn haven en stuurde zelfs boten met migranten terug naar de Libische wateren, waar hen een verdrinkingsdood of vreselijke detentieomstandigheden in Libië wachtten. Afgelopen weekend zwichtte Malta dan toch voor aan het land brengen van 425 migranten, die al 40 dagen op zee dobberden, in steeds penibeler omstandigheden. Maar zelfs deze humanitaire crisis leverde niet één aanbod op uit Europa om asielzoekers over te nemen. Wat zegt deze onverschilligheid over de toekomst van een Europees asielbeleid?
Met enige regelmaat roept er een politicus dat Nederland minder immigranten moet toelaten. Meestal blijft onvermeld om welke immigranten het precies gaat. Ook blijven de gevolgen van een strikter immigratiebeleid onbesproken. Het verminderen van immigratie is binnen de huidige verdragen echter niet zomaar mogelijk. Bovendien heeft een aanscherping van het immigratiebeleid ingrijpende - en vaak negatieve - gevolgen.
Als je er eenmaal op gaat letten, zie je ze overal: grenzen. In de intermenselijke relaties speelt de grens een hoofdrol. Over iemands grenzen gaan (‘tot hier en niet verder’), of juist andermans grenzen respecteren; je eigen grenzen kennen of de grens opzoeken: het komt allemaal voor.
Dé euroscepsis bestaat niet: negatieve opvattingen over Europa variëren per lidstaat, afhankelijk van de nationale belangen. De EU zal een manier moeten vinden om met die verschillen om te gaan. De voortdurende focus op harmonisatie van Europees beleid werkt daarbij averechts: de EU is op een aantal beleidsterreinen gebaat bij een gedifferentieerde aanpak die per lidstaat verschilt.
In Nederland is sprake van een groot tekort aan geschikte woonruimte voor arbeidsmigranten. Deze situatie zorgt voor extra druk op de toch al krappe woningmarkt en biedt ruimte aan malafide uitzendbureaus en huisjesmelkers die arbeidsmigranten de hoofdprijs laten betalen voor onfatsoenlijke huisvesting.