De komende weken komt De Helling met een reeks morele uitdagingen in economische crisistijd. Basis voor deze reeks is een toespraak die Theo Salemink op 30 januari 2014 gehouden heeft tijdens de conferentie ‘Weg uit de crisis!?’, een tweejaarlijkse bijeenkomst van kerken, humanisten en vakbeweging op het hoofdkantoor van het FNV in Amsterdam. De zesde morele uitdaging: behoud van de verzorgingsstaat.
Het Belgische metaalbedrijf Umicore veranderde van ernstige milieuvervuiler naar koploper in de duurzaamheidsranglijsten. Wat motiveerde het bedrijf hierbij? En wat kunnen de activiteiten van Umicore betekenen voor een toekomstige groene economie?
Het recht van staten op soevereiniteit biedt bescherming tegen oorlog en overheersing van buitenaf, maar schept ook een moreel dilemma. Wanneer is het gerechtvaardigd die soevereiniteit te schenden?
In Nederland zijn – zelfs met het vrij verkeer van werknemers binnen de EU – een groot aantal sectoren die kampen met een structureel tekort aan personeel. Het gaat hier niet alleen om hooggeschoold werk maar ook om praktisch geschoold werk en banen met weinig instroomeisen (denk aan heftruckchauffeurs, schoonmakers en aspergestekers). Als gevolg van de energietransitie zal de vraag naar praktisch geschoold personeel de komende jaren enkel groeien. In 2018 berekende de SER dat het klimaatakkoord zorgt voor 42.000-78.000 nieuwe voltijdsbanen (terwijl in de fossiele sector maar 6.000-11.000 banen verdwijnen). Er zijn buiten de EU genoeg mensen die dit werk willen doen. Toch is het voor deze groep op dit moment moeilijk om een directe werkvergunning te krijgen.
Ondanks herhaalde oproepen van het Europees Parlement om de overbevolkte vluchtelingenkampen op de Griekse eilanden (42.000 mensen op 6.000 plaatsen), te ontruimen en de kwetsbare asielzoekers over te dragen aan andere lidstaten, kregen slechts 1600 kinderen een veilige woonplek binnen de EU. De Nederlandse regering weigert categorisch om ook maar één kind over te nemen. Zelfs dit schamele aantal had echter direct tot gevolg dat lidstaten geen vluchtelingen uit Italië en Malta meer wilden opnemen. In reactie Malta sloot zijn haven en stuurde zelfs boten met migranten terug naar de Libische wateren, waar hen een verdrinkingsdood of vreselijke detentieomstandigheden in Libië wachtten. Afgelopen weekend zwichtte Malta dan toch voor aan het land brengen van 425 migranten, die al 40 dagen op zee dobberden, in steeds penibeler omstandigheden. Maar zelfs deze humanitaire crisis leverde niet één aanbod op uit Europa om asielzoekers over te nemen. Wat zegt deze onverschilligheid over de toekomst van een Europees asielbeleid?
In Nederland kampen veel sectoren – zelfs met het vrij verkeer van werknemers binnen de Europese Unie (EU) – met een structureel tekort aan personeel. Het gaat hier niet alleen om hooggeschoolde banen in de informatietechnologie en de financiële sector, maar juist ook om praktisch geschoold werk in bijvoorbeeld de landbouw-, schoonmaak- of logistieke sector. Hoewel er buiten de EU genoeg mensen zijn die dit werk willen doen, is het voor derdelanders (mensen van buiten de EU, Noorwegen, IJsland, Liechtenstein of Zwitserland) moeilijk om een werk-vergunning te krijgen. Het gevolg: personeelstekorten aan de ene kant en on-gereguleerde migratie en kansarme asielaanvragen aan de andere kant.
Hoe diep bepaalde frames ingrijpen, wordt duidelijk aan de hand van de metafoor van de samenleving als lichaam. Ideeën over bijvoorbeeld integratie en groei worden hierdoor onbewust vormgegeven, en niet op gunstige wijze. Het is tijd om van metafoor te verhuizen.
Het huidige arbeidsmigratiebeleid draagt niet bij aan een oplossing voor ongereguleerde migratie of structurele personeelstekorten op de Nederlandse arbeidsmarkt. Tegelijkertijd gaat arbeidsmigratie op dit moment gepaard met ongelijke concurrentie en uitbuiting. Dit moet en kan anders. Hoe?
Technologie is noch een natuurkracht, noch een serviele dienaar van de mens. Technologie is een vorm van macht, die we gedeeltelijk naar onze hand kunnen zetten. Technologie kan dus ook links zijn. Maar dat vereist dat links een ‘dikke ethiek’ durft te ontwikkelen, een visie op het goede leven, aldus hoogleraar techniekfilosofie Tsjalling Swierstra.
Op 7 juli organiseerde Hellingproef in samenwerking met MAMyths-NL een debat tussen Edith Lammerts van Bueren, Bert Lotz en Marjan Bovers over genetische modificatie en biologische landbouw. Het verslag van een geslaagde avond.