'Eigen verantwoordelijkheid' is in de mode, bij politici van vrijwel alle partijen, bij voorstanders van burgerparticipatie en activisten van onderop. Het wekt vooral positieve associaties met vrijheid en zeggenschap over het eigen leven, maar klopt dat wel met de politieke werkelijkheid?
Een centraal liberaal uitgangspunt is de meritocratie: maatschappelijke posities moeten verdeeld worden op basis van verdienste. In de kern is het de Amerikaanse droom. Je geniet zelf van je eigen successen maar betaalt ook de kosten voor je eigen falen. Volgens Jesse Klaver moeten we de meritocratie radicaal doordenken en dan komen we uit op een progressief ideaal: de Nederlandse droom.
Nederland is een progressief land. In het publieke debat is de consensus groot over het belang van zaken als homo- en vrouwenemancipatie, uitingsvrijheid en geloofsvrijheid. Maar ondanks de eensgezindheid wordt een gepolariseerd beeld in stand gehouden. Dat concludeert Noortje Thijssen (medewerker Bureau de Helling) in haar proefschrift dat zij op 6 juni verdedigt aan de Universiteit van Amsterdam.
Wat heeft het Wetenschappelijk Bureau GroenLinks bezield om een boek te maken waarin de vrijheid wordt bejubeld? Die vraag stelden Tsjalling Swierstra en Evelien Tonkens in een recensie van het boek Vrijheid als ideaal (Snels, 2005; Swierstra en Tonkens, 2005). Kort na de publicatie van Vrijheid als ideaal verscheen Vrijheid verplicht, met een concluderend hoofdstuk van Swierstra en Tonkens (Hurenkamp en Kremer, 2005). Het is meteen duidelijk dat beide boeken een verschillende inzet hebben.
Voor iemand die vanuit een conformistisch ideaal streeft naar zoveel mogelijk van 'het gewone' en 'het vertrouwde' kan het heel logisch zijn om christenen godsdienstvrijheid te gunnen, maar moslims niet. Noortje Thijssen (Promovenda en medewerker van Bureau de Helling) analyseert hoe de linkse waarden uit de jaren zestig door Wilders en consorten gekaapt zijn.
Het huis van de vrijheid (2011) van Rutger Claassen is een ambitieuze sociaal-liberale tour de force. Dick Pels blijft niettemin pleiten voor morele grenzen aan de autonomie.
Tijdens Dodenherdenking een week geleden sprak spoken word kunstenares Amara van der Elst de volgende woorden: Wanneer twee verhaallijnen door mijn bloed stromen / Waar Indo en Nederlander in één lichaam samenkomen / Wie is dan de sterkste vechter in de kooi? / Ik leerde half en half maken heel mooi
‘De volgende uitspraak is waar. De vorige uitspraak is onwaar.” Wordt hier nu de waarheid gesproken of niet? Met deze zogeheten leugenaarsparadox laat filosoof Alicja Gescinska in haar essay Kinderen van Apate. Over leugens en waarachtigheid zien dat filosofen al eeuwenlang hun hoofd breken over de vraag wat ‘waarheid’ nu precies betekent.
Eén IC-bed, twee patiënten. Wie krijgt er voorrang? Het veelbesproken leeftijdscriterium is een rechtvaardige manier om bij dit duivelse dilemma te kiezen tussen twee patiënten. Een ongezonde levensstijl daarentegen mag nooit een reden zijn om iemand achteraan in de rij te laten aansluiten. Dat neemt niet weg dat de overheid meer moet doen om gezond gedrag te bevorderen en zo iedereen een eerlijke kans te geven om gezond oud te worden.
Dit jaar is op vele manieren en op vele plekken in de wereld herdacht dat de Tweede Wereldoorlog 75 jaar geleden ten einde kwam. Op 4 mei op een lege Dam, indrukwekkender dan ooit. Op 15 augustus stonden we in Den Haag stil bij het einde van de oorlog, in Azië. Toen pas was het echt voorbij.