Bestuurders en volksvertegenwoordigers vertellen over lokale experimenten
Markeren de komende verkiezingen het einde van het neoliberalisme? Zelfs de VVD vindt dat de 'rafelranden van het kapitalisme moeten worden bijgeschaafd'.
Covid-19 laat zien dat de klimaatcrisis vooral een gezondheidscrisis is. Dat zegt Joyeeta Gupta, hoogleraar milieu en ontwikkeling van het Zuiden. Om deze crisis te bestrijden hebben we onder andere een mondiale grondwet nodig die mensenrechten en milieu prioriteit geeft, en die juridisch boven andere internationale afspraken en verdragen staat. De bal ligt bij de overheid: “Zij moet de regels maken waarbinnen het bedrijfsleven moet opereren.”
Ineens mogen overheden weer schulden maken. Dat is allerminst vanzelfsprekend: tijdens de vorige financiële crisis haalde Nederland nog flink de broekriem aan. Economisch rechtse partijen zoals VVD en CDA riepen dat het beperken van het begrotingstekort overheidsprioriteit één, twee en drie moest zijn. Diezelfde partijen verdedigen nu een fors tekort op de begroting en zelfs een investeringsfonds waarmee de Nederlandse overheid met geleend geld de door corona getroffen economie wil stimuleren.
Als presentator van de fonkelnieuwe podcast Groene Gasten van het wetenschappelijk bureau luister ik zoveel mogelijk naar andere podcasts om de kunst af te kijken. Mijn favoriet tot nu toe is Nice White Parents. Deze documentaire laat zien hoe de komst van een groep witte ouders en kinderen naar een zwarte school in de New Yorkse wijk Brooklyn de verschillen tussen wit en kleur op de school vergrootte – terwijl ze juist met de beste bedoelingen verdeeldheid in het Amerikaanse openbaar onderwijs wilden verminderen.
Ook natuurbescherming is in de greep geraakt van het kapitalisme, waardoor natuur is verworden tot handelswaar. In The conservation revolution pleiten twee Wageningse onderzoekers voor een radicaal ander soort natuurbescherming, waaronder een gedeeltelijk basisinkomen voor gemeenschappen die vlakbij waardevolle natuur leven.
Twijfel aan wetenschappelijke kennis wordt vaak gezien als iets dat kenmerkend is voor de huidige tijd. De term post-truth society wekt de indruk van een verleden waarin wel in de waarheid werd geloofd. De inhoud van de termen ‘feit’ en ‘objectiviteit’ veranderde echter in de loop van de geschiedenis.
‘Wij zijn de grootste NGO ter wereld.’ Het is deze uitspraak van Paul Polman, tot 1 januari 2019 topman van Unilever, die succesauteur Jeroen Smit een nieuw onderwerp verschafte na De prooi, diens bestseller over de teloorgang van ABN Amro.
In het ruim 900 pagina’s tellende Capital et idéologie brengt de Franse econoom Thomas Piketty tweeduizend jaar ongelijkheid in kaart en maakt hij deze meetbaar. Piketty heeft daarnaast een opvallende agenda: hij wil het kapitalisme niet hervormen, maar streeft naar een ander stelsel.