De corona-lockdown liet het begin van een nieuwe werkelijkheid zien. En dan heb ik het niet over de anderhalvemetersamenleving. Waar wetenschappers tot voor kort regelmatig publiek en politiek werden afgeserveerd, werden ze ineens de vrijwel onbetwiste leiders van de intelligente lockdown. Politici in coalitie en oppositie overstegen partijlijnen. Op basis van beperkte kennis en in een constructief debat loodsten ze het volk door de crisis. Het eigen gelijk telde even niet.
2020 wordt een jaartal dat kinderen wereldwijd in de geschiedenisles uit hun hoofd zullen moeten leren. Omdat het een jaar is waarin iedereen op de aardbol meer of minder, langer of korter, te maken heeft gekregen met gevoelens van angst, met ziekte en dood, met verlies van geliefden, inkomen en/of bestaanszekerheid.
De coronacrisis maakt extra duidelijk dat kapitalisme slechts een manier is waarop de markt is ingevuld. Het kan ook heel anders. Pleidooi voor een post-corona-economie waarin de markt weer ingebed is in de gemeenschap en beter gereguleerd kan worden door de staat.
Het met nieuw aangemaakt geld financieren van overheidsuitgaven heeft menig land geholpen in tijden van crisis en oorlog. Omdat iedere hyperinflatie in de geschiedenis begon met deze monetaire financiering, heeft het instrument een slechte reputatie gekregen. Daarom is het in de EU verboden, wat de Europese Centrale Bank verhindert om staten op deze manier te helpen de coronacrisis te boven te komen. Toch zijn de gevaren beperkt en biedt het kansen voor het verduurzamen van de samenleving. Onder strikte voorwaarden is dit paardenmiddel dan ook verdedigbaar.
Nee, deze column gaat niet over corona. Hij gaat niet over de anderhalvemetersamenleving, nieuwe besmettingen of de aanstaande economische crisis. En zelfs niet over de ons ontnomen welverdiende vakantie naar de Malediven of Costa Rica. Waarover kunnen we het dán nog hebben, zul je denken. Toegegeven, ook ik heb de afgelopen tijd over weinig anders gelezen.
‘Ik ben omdat wij zijn, omdat wij zijn, ben ik.’ Dat is zo’n beetje de kern van de Afrikaanse filosofische stroming Ubuntu. In de westerse wereld laten we ons liever door een ander credo leiden. Het ‘Ik denk, dus ik ben’ van Verlichtingsgrondlegger Descartes bepaalt ons wereldbeeld. Rationeel individualisme tegenover metafysisch collectivisme. Om het maar even plat te slaan in een westers kader van dualiteit.
Dragen corona-traceerapps bij aan massasurveillance of geven zij juist een impuls aan het privacyvriendelijk ontwerpen van nieuwe technologie?
De app die de regering wil inzetten tegen het coronavirus roept nog te veel twijfels op. Wettelijke waarborgen kunnen het vertrouwen in de app vergroten.
Hoe richten we de samenleving zo in dat ze minder vatbaar is voor volgende crises? Die vraag doemt op nu de grote economische, sociale en geopolitieke gevolgen van de coronacrisis zich steeds duidelijker manifesteren. Negen aanbevelingen voor een meer veerkrachtige samenleving.
Onze smartphones kunnen een rol spelen bij het intomen van het aantal coronabesmettingen. Maar het gebruik van een contactopsporingsapp mag niet worden afgedwongen, zoals minister De Jonge overweegt. Dat zou het vertrouwen in de overheid ondermijnen.