Eén van de afspraken in het coalitieakkoord van de gemeente Venlo was om meer verantwoordelijkheid bij inwoners neer te leggen en de energietransitie van onderop te laten plaatsvinden. Het dorp Hout-Blerick pakte deze uitdaging als eerste op, later volgde de wijk Op de Heide.
De participatiesamenleving was het woord van Prinsjesdag: de tijd van de verzorgingsstaat is voorbij, burgers moeten zelf de handen uit de mouwen steken. Maar hier en daar anticiperen burgers al lang op dit vooruitzicht. Idealisten die lokale projecten realiseren zonder hulp van de overheid. Stadslandbouwers, kledingruilers of mensen die om de beurt op elkaars kinderen passen. Deze participatiemaatschappij vraagt om een andere manier om naar de economie te kijken, een andere definitie van economische groei. Tijdens de conferentie Redefining Growth in Pakhuis de Zwijger stond deze andere kijk centraal.
Van klimaatmaatregelen tot vluchtelingenopvang: lokale veranderingen leiden niet alleen tot conflicten tussen overheid en burgers, maar ook tussen inwoners onderling – met alle gevolgen van dien voor de gemeenschap. Een gesprek is vaak lastig, en tegenstanders van veranderingen krijgen vaak ten onrechte het label ‘Nimby’ opgeplakt. Hoe kunnen lokale politici en beleidsmakers het beste omgaan met strijd in de gezamenlijke achtertuin?
Na aanhoudende protesten van de ‘gele hesjes’ tegen het verhogen van de brandstofprijzen organiseerde de Franse president Macron een burgerberaad. Ook in andere landen betrekken politici burgers via deze nieuwe vorm van deliberatieve democratie. Er zijn zelfs plannen voor een wereldwijd burgerberaad over klimaat. Wat heeft dit instrument lokale politici te bieden? De Helling sprak hierover met Eva Rovers, medeoprichter van Bureau Burgerberaad.
Na de markt is nu de macht aan de vrijwillige participatie, zo stelt Corina Hendriks. Haar betoog voor individueel initiatief als aandrijving van de participatiesamenleving roept echter de nodige vragen op.
Overheden zouden met hun burgers moeten omgaan als met gezinsleden: mensen met wie je een langdurige relatie hebt en waarmee je in de toekomst vaker van mening zult verschillen. Dat betekent, zeker bij heikele kwesties als klimaatmaatregelen: práten, luisteren, meebewegen waar nodig en je eigen haast soms even opzij zetten. “Thuis hang je ook geen briefjes op als je iets van je huisgenoten gedaan wilt krijgen.”
“De politieke functie is altijd zwak geweest in Nederland”, aldus Herman Tjeenk Willink in de nieuwe Helling. Hoe staat het met de politieke dimensie van onze samenleving? Aan de orde komt onder meer: het debat over de participatiesamenleving, de rol van de lokale overheid en de vraag of politieke partijen nog wel het juiste vehikel zijn in een gemediatiseerde samenleving om de belangen en idealen van burgers over te dragen in het politieke domein. Als casus bij deze vraag dient het referendum voor een lijsttrekker van GroenLinks in 2012, waarbij Jolande Sap en Tofik Dibi kandidaat stonden.
Aandacht en vertrouwen helpen veel beter om mensen weer op hun voeten te zetten dan controle, wantrouwen of grote overheidsprogramma’s, zo toont Rotterdam Zuid.
De overgang naar schone energie stelt gemeenten voor een gigantische opgave, maar biedt ook kansen. We kunnen er democratische en sociale vooruitgang mee boeken, zo concludeerden de deelnemers aan de drukbezochte conferentie die Milieunetwerk GroenLinks en Bureau de Helling op 11 november organiseerden.
Hoe ziet de 'eigen verantwoordelijkheid' eruit in de politieke praktijk van GroenLinks wethouders? Wat hen betreft is het tijd voor een cultuuromslag bij bestuurders: meer macht afstaan aan burgers en meer zelfredzaamheid, is hun devies. Een gesprek met Lenie Scholten, Barth van Eeten en Thijs de la Court, onder leiding van Erica Meijers.