We lijden aan ‘democratische metaalmoeheid’: onze democratie is lang en breed af, en toch willen we er maar steeds aan blijven sleutelen. Dat stelt Gijs van Oenen in het boek Overspannen democratie. Zijn oplossing: ‘algoritmisch-democratische’ besluitvorming om de vermoeide burger wat werk uit handen te nemen.
Op 21 november jongstleden organiseerden Bureau de Helling en de Eerste Kamerfractie van GroenLinks de conferentie ‘Radicale democratisering’. In een tijdperk van toenemende burgerinitiatieven, transparantie en nieuwe technologie rijst de vraag op wat de rol is van de politiek ten opzichte van het semi-publieke domein.
Hoe zorgen we ervoor dat scholen, ziekenhuizen en woningcorporaties hun publieke taak goed vervullen? En wat kunnen bestaande instituties – die zelf vaak ontstonden als burgerinitiatief – leren van al die nieuwe burgerinitiatieven?
Een deel van de Nederlandse burgers is ontevreden over politiek en bestuur. Er is onbehagen, woede en teleurstelling. Maar dat is geen bewijs voor een algehele kloof tussen burgers en bestuurders. Bovendien, afstand tussen burgers en bestuurders moet er soms ook zijn.
Het 'huis van Thorbecke' staat na ruim 150 jaar trouwe dienst op instorten. De burger beticht de politiek van gebrek aan leiderschap en de politiek schuwt de directere invloed van deze steeds mondigere burger. Er is een diepgeworteld wederzijds wantrouwen. Het lijkt daarom tijd voor bestuurlijke vernieuwing.
Een vreemde spagaat: voor het eerst sinds de oprichting van GroenLinks in 1989-90 ontbrak het referendum in het verkiezingsprogramma.(1) Maar het prijkte wél prominent in de programma's van Wilders' PVV en Verdonks Trots op Nederland.
Deze maand vindt er in Polen een nieuwe VN-klimaattop plaats. De inzet van de Poolse premier Tusk zal niet verbazen: het frustreren van een klimaatakkoord om te voorkomen dat Polen moet overstappen op schone energie. Hoe de macht van de kolenindustrie te breken? Groenen moeten een bondgenootschap sluiten in de strijd tegen het neoliberalisme en vóór een rechtvaardige energietransitie, met een onwaarschijnlijke maar cruciale groep: de mijnbouwers.
Politici proberen elkaar af te troeven met zo lang mogelijke lijstjes van uit Europa terug te halen bevoegdheden. Het debat over Europa dreigt hiermee een exercitie in geheugenverlies en zelfoverschatting te worden. GroenLinks doet daar niet aan mee.
Wat zijn de oorzaken van het dalende politieke engagement van burgers? Ligt de schuld bij de bestuurders? Of hebben de burgers het laten gebeuren? Frank Hemmes bekijkt de oorzaken van de groeiende kloof tussen burger en bestuur, en biedt vijf oplossingen om burger en bestuur dichter bij elkaar te brengen.
In zijn Vrijdenkersruimte is er plaats voor twijfel. Jesse Klaver staat namelijk niet voor waarheden, maar voor waarden. En voor die waarden zal hij blijven vechten.
De samenleving moet niet worden gestuurd door de markt, en ook niet door de staat, maar door gemeenschappen. Een pleidooi voor een linkse agenda van onderop.