Banken weten via onze betaalgegevens heel veel van ons. Maar wat mogen of moeten ze met die kennis? Hoe ver reikt hun zorgplicht? Mogen ze geld verdienen aan hun kennis over onze meest intieme transacties? Onvermijdelijke vragen die dringend bediscussieerd moeten worden.
Technologie is noch een natuurkracht, noch een serviele dienaar van de mens. Technologie is een vorm van macht, die we gedeeltelijk naar onze hand kunnen zetten. Technologie kan dus ook links zijn. Maar dat vereist dat links een ‘dikke ethiek’ durft te ontwikkelen, een visie op het goede leven, aldus hoogleraar techniekfilosofie Tsjalling Swierstra.
Steeds meer gemeenten voeden algoritmen met grote hoeveelheden persoonsgegevens om voorspellingen te doen over hun burgers. De Engelse stad Bristol geeft elk kind een score tussen 0 en 100, die het risico weergeeft dat het kind slachtoffer wordt van misbruik of verwaarlozing. Nederland kende tot voor kort SyRI, een systeem dat de bewoners van arme wijken binnenstebuiten keerde om fraude op te sporen. Wat is het effect van zulke voorspellende algoritmen op privacy, sociale rechtvaardigheid en het vertrouwen van burgers in hun overheid?
Dragen corona-traceerapps bij aan massasurveillance of geven zij juist een impuls aan het privacyvriendelijk ontwerpen van nieuwe technologie?
Dé euroscepsis bestaat niet: negatieve opvattingen over Europa variëren per lidstaat, afhankelijk van de nationale belangen. De EU zal een manier moeten vinden om met die verschillen om te gaan. De voortdurende focus op harmonisatie van Europees beleid werkt daarbij averechts: de EU is op een aantal beleidsterreinen gebaat bij een gedifferentieerde aanpak die per lidstaat verschilt.
Veel mensen voelen weerzin bij het idee dat alleenstaande tachtigplussers gezelschap krijgen van zorgrobots. Maar weerspiegelt die weerzin niet eerder onze angst voor de ouderdom dan een afwijzing van technologische innovaties? Het debat over technologie en zorg tijdens de conferentie Kan technologie ook links zijn? in de Eerste Kamer levert prikkelende vragen op, maar ook duidelijke antwoorden. De deelnemers zijn het erover eens dat patiënten en werknemers een zware stem toekomt bij de ontwikkeling van technologie voor de zorgsector.
De energietransitie heeft niet alleen technologische en economische gevolgen, maar ook consequenties voor de internationale energiepolitiek. Gezien de belangrijke rol die olie en gas hierin nu spelen, zullen relaties tussen landen onvermijdelijk veranderen wanneer ook energiebronnen anders worden.
Het smart city-concept klinkt veelbelovend. Overheidstaken kunnen we sneller, goedkoper en efficiënter uitvoeren dankzij digitale technologie. Maar het leven van de dakloze Hassan staat in de smart city niet sneller of goedkoper weer op de rails, en de succesvolle zelfstandig ondernemer Esther verliest al haar rechten met één druk op de knop. Aan de hand van deze verhalen laat ik zien hoe en waardoor de overheid van karakter is veranderd door de toepassing van ICT.
Verhalen over kunstmatige intelligentie en robots suggereren dat we in een tijd van ongekende technologische vooruitgang leven. Kunstmatige intelligentie en robots gaan zorgen voor een ongekende technologische vooruitgang, met alle gevolgen van dien voor werknemers. Er zou sprake zijn van een ‘Second Machine Age’ waarin ‘Industry 4.0’ een ware productiviteitsrevolutie gaat ontketenen. Zo beweerden de economen Carl Frey en Michael Osborne in een veelbesproken studie van 2013 dat niet minder dan 47 procent van alle werknemers in de VS in de gevarenzone zit omdat hun werk door intelligente technologie kan worden overgenomen.
Technologie is noch een natuurkracht, noch een serviele dienaar van de mens. Technologie is een vorm van macht, die we gedeeltelijk naar onze hand kunnen zetten. Dat hield de techniekfilosoof Tsjalling Swierstra ons voor tijdens een conferentie in de Eerste Kamer in 2018.(1) Die conferentie vormde de opmaat voor het technologieproject van Wetenschappelijk Bureau GroenLinks waar deze bundel het resultaat van is. Politici laten namelijk kansen liggen bij het sturen van technologische innovaties. Te vaak wordt de inzet van steeds meer sensoren, big data, algoritmen, platforms, apps en robots als onvermijdelijk gezien. Te weinig wordt besproken hoe technologie ons leven en ons samenleven beïnvloedt, en of we de gevolgen wel kunnen overzien. Volksvertegenwoordigers dienen zich sterker te bemoeien met de ontwikkeling en inzet van technologie in hun stad, dorp, provincie, land of unie. Als technologie een vorm van macht is, dan is technologie dus politiek.