Het smart city-concept klinkt veelbelovend. Overheidstaken kunnen we sneller, goedkoper en efficiënter uitvoeren dankzij digitale technologie. Maar het leven van de dakloze Hassan staat in de smart city niet sneller of goedkoper weer op de rails, en de succesvolle zelfstandig ondernemer Esther verliest al haar rechten met één druk op de knop. Aan de hand van deze verhalen laat ik zien hoe en waardoor de overheid van karakter is veranderd door de toepassing van ICT.
Verhalen over kunstmatige intelligentie en robots suggereren dat we in een tijd van ongekende technologische vooruitgang leven. Kunstmatige intelligentie en robots gaan zorgen voor een ongekende technologische vooruitgang, met alle gevolgen van dien voor werknemers. Er zou sprake zijn van een ‘Second Machine Age’ waarin ‘Industry 4.0’ een ware productiviteitsrevolutie gaat ontketenen. Zo beweerden de economen Carl Frey en Michael Osborne in een veelbesproken studie van 2013 dat niet minder dan 47 procent van alle werknemers in de VS in de gevarenzone zit omdat hun werk door intelligente technologie kan worden overgenomen.
Technologie is noch een natuurkracht, noch een serviele dienaar van de mens. Technologie is een vorm van macht, die we gedeeltelijk naar onze hand kunnen zetten. Dat hield de techniekfilosoof Tsjalling Swierstra ons voor tijdens een conferentie in de Eerste Kamer in 2018.(1) Die conferentie vormde de opmaat voor het technologieproject van Wetenschappelijk Bureau GroenLinks waar deze bundel het resultaat van is. Politici laten namelijk kansen liggen bij het sturen van technologische innovaties. Te vaak wordt de inzet van steeds meer sensoren, big data, algoritmen, platforms, apps en robots als onvermijdelijk gezien. Te weinig wordt besproken hoe technologie ons leven en ons samenleven beïnvloedt, en of we de gevolgen wel kunnen overzien. Volksvertegenwoordigers dienen zich sterker te bemoeien met de ontwikkeling en inzet van technologie in hun stad, dorp, provincie, land of unie. Als technologie een vorm van macht is, dan is technologie dus politiek.
De app die de regering wil inzetten tegen het coronavirus roept nog te veel twijfels op. Wettelijke waarborgen kunnen het vertrouwen in de app vergroten.
Door vergrijzing en ontgroening komt de zorg handen tekort. Zorgrobots zijn de oplossing. De kwaliteit van de zorg is erbij gebaat. Politici moeten lef tonen en de verdere ontwikkeling van zorgrobots stimuleren.
Op 1 mei hield Kathalijne Buitenweg, Tweede Kamerlid voor GroenLinks, de Koos Vorrink-lezing. Zij pleitte voor gelijke zelfbeschikking en een progressieve technologieagenda.
Sommige waterschappen kloppen zich op de borst vanwege het fosfaat dat zij terugwinnen uit rioolwater. Maar de struviettechnologie die zij toepassen haalt lang niet al het fosfaat uit onze plas en poep. Het is tijd om grotere stappen te zetten in de recycling van fosfaat. Nieuwe technologie wacht op toepassing.
Onze smartphones kunnen een rol spelen bij het intomen van het aantal coronabesmettingen. Maar het gebruik van een contactopsporingsapp mag niet worden afgedwongen, zoals minister De Jonge overweegt. Dat zou het vertrouwen in de overheid ondermijnen.
Hout is ons meest circulair materiaal. Door te bouwen met hout kunnen we de CO2-uitstoot van nieuwbouwprojecten met maar liefst 42 procent verlagen.
Van wie zijn de data die door sensoren worden verzameld in de stad? Welke besluiten mogen genomen worden door algoritmen? Vertrouwen we de zorg voor ouderen toe aan robots? Willen we camera’s met gezichtsherkenning op straat? GroenLinks werkt aan een standpunt over slimme steden voor de Europese Groenen.