In het voedselnummer van tijdschrift De Helling staat een cartoon van Anne Stalinski over tomaten. Daarin zie je ver reizende, veel CO2 uitstotende tomaten, en als het goede alternatief de tomaten van de farm in de buurt. Van deze voorstelling klopt bar weinig, zowel descriptief als prescriptief, en wel het allerminst voor de Europese tomaat.
Naar verwachting telt de wereldbevolking in 2050 negen miljard mensen. De voedselproductie zal sterk moeten stijgen, zeker als men zoveel vlees blijft consumeren. Er is dus nog een verbeteringsslag van de landbouw nodig. De beste methode om voedselzekerheid te verkrijgen is zorgen voor kostendekkende prijzen.
Op welke vragen stuit je als je eerlijk en gezond wilt eten? Filosofe Renée Verberne ging op zoek en ontdekte steeds meer dilemma's: gaat dier- en milieuvriendelijk wel altijd samen? Maakt precisielandbouw intensieve landbouw duurzaam? Gaat het om algemene principes of is elke situatie anders? En hoe zit het met mensenrechten? Wie antwoorden wil, moet eerst (politieke) keuzes maken.
Bas Eickhout vertegenwoordigt GroenLinks in de landbouwcommissie van het Europees Parlement. Hij licht het huidige beleid toe, schetst een alternatief en onderzoekt de politieke omstandigheden die in staan tussen droom en daad. “We hebben geen geromantiseerd beeld van hoe landbouw moet zijn. We willen een modern landbouwbeleid voeren, maar niet de platgeslagen technische route van Wageningen.” Deel 1 van het verslag van Bas’ lezing.
Natuurinclusieve kringlooplandbouw, verticale stadslandbouw en zeewierteelt maken deel uit van de voedselketen in 2050. We eten veel minder vlees, zijn zuinig op nutriënten en zorgen voor een optimale inzet van biomassa. Boeren verdienen aan het voedsel dat zij produceren, maar worden ook beloond voor de diensten die zij de maatschappij leveren, zoals vergroting van biodiversiteit, landschapsonderhoud, waterberging en het vastleggen van koolstof in de bodem.
Op grond van samenwerking is een doorwrocht boek over grond-gebaseerde commons: wooncoöperatieven, voedsel- en landbouwinitiatieven en ‘trage wegen’. Het boek beslaat de Vlaamse en Brusselse context, maar is ook zeer boeiend voor Nederlanders die zich in ‘landed commons’ willen verdiepen. Het boek richt zich op iedereen die op zoek is naar nieuwe, meer solidaire manieren om met grond en wonen om te gaan.
De corona-lockdown liet het begin van een nieuwe werkelijkheid zien. En dan heb ik het niet over de anderhalvemetersamenleving. Waar wetenschappers tot voor kort regelmatig publiek en politiek werden afgeserveerd, werden ze ineens de vrijwel onbetwiste leiders van de intelligente lockdown. Politici in coalitie en oppositie overstegen partijlijnen. Op basis van beperkte kennis en in een constructief debat loodsten ze het volk door de crisis. Het eigen gelijk telde even niet.
Eind vorig jaar stond de brandende Amazone op de voorpagina’s. Deze branden houden niet alleen direct verband met klimaatverandering, maar ook met internationale handel.
Het lijkt een voor de hand liggende oplossing: druk de maatschappelijke kosten van voedselproductie uit in de prijs voor een hamburger of een pak koekjes, en de overstap naar een vegetarisch en biologisch dieet is snel gemaakt. Toch zit er een belangrijk nadeel aan zogeheten true cost accounting: het reduceert het debat over duurzaam voedsel tot een kosten-batenanalyse en legt de verantwoordelijkheid voor verduurzaming bij de consument.
Als het aan het Amsterdamse stadsbestuur ligt, komen auto’s die rijden op benzine en diesel vanaf 2030 de stad niet meer in. Het plan van het bestuur klinkt radicaal en daadkrachtig, maar zal zonder een positieve maatschappijvisie en slimme transitiestrategie vooral weerstand oproepen en verzanden in kleine stapjes. Niet het verbeteren van het bestaande en het formuleren van oplossingen – zoals het Amsterdamse plan – moeten uitgangspunt zijn van duurzame transitie, maar in het geval van vervoer een inclusief, leuker, schoner en minder ruimte vragend stedelijk mobiliteitssysteem. Een pleidooi voor een transformatieve politiek met scherpe eisen, ongemakkelijke keuzes en expliciete beloften.