Het begrip burgerschap speelt al eeuwenlang een sleutelrol in de (veranderlijke) relatie tussen burger en de staat en tussen burgers onderling. Ook de afgelopen twintig jaar ligt het concept burgerschap op de lippen van politici en wetenschappers. Maar door processen zoals globalisering en individualisering zijn de banden tussen natie, burgerschap en cultuur losser geworden. Een overzicht van de evolutie in burgerschapsvisies en een pleidooi voor creatief en reflectief burgerschap.
Of ‘het politieke dier’ ook letterlijk bestaat, durft Ton Lemaire alleen van de chimpansees te zeggen. Maar dat dieren veel minder van mensen verschillen dan lang werd aangenomen, dat staat voor hem vast. Hij pleit daarom voor een nieuwe universele moraal, die hij humanimalisme noemt.
Van oudsher zijn steden economische centra. Maar als gevolg van de globalisering is er een fundamentele verandering gaande in de manier waarop het geld wordt verdiend in de stad. Dat wordt steeds meer zichtbaar en voelbaar voor de stedelingen. Als de stad een pretpark voor toeristen wordt, een vehikel om geld te verdienen, waar is dan nog ruimte voor de bewoners? In het vorige nummer toonde kunstenaar Bart Stuart zijn beelden van verstedelijkend China. Over zijn visie op Amsterdam gaat het volgende gesprek.
Op decentraal niveau vernieuwende, progressieve oplossingen zoeken voor problemen, dat is de opdracht waar GroenLinks na de verkiezingen van de gemeenteraden straks voor staat. Daar zijn allerlei ideologische en technologisch verantwoorde hulpmiddelen voor beschikbaar. Farid Tabarki trekt een parallel met de geschiedenis van het communisme in de Sovjet-Unie, dat honderd jaar geleden doorbrak.
Tussen 1987 en 2017 hebben drie hoofdredacteuren hun ziel en zaligheid in de Helling gestopt. Respectievelijk Henk Krijnen, Jelle van der Meer en Erica Meijers hebben het blad gemaakt tot wat het nu is: het grootste blad van een wetenschappelijk bureau van een politieke partij.
Vluchtelingen en migratie zijn voor GroenLinks een principiële, maar ook problematische politieke kwestie. Klavers mogelijke regeringsdeelname klapte op migratie en de eerdere Turkijedeal werd als ‘immoreel’ bestempeld. Maar wat dan wel? Oud-leider Femke Halsema verraste met een dwars voorstel: vluchtelingenkampen in ‘commons-stijl’. Rens van Tilburg las Halsema’s essay en hem trof een utopie die realistischer is dan de huidige GroenLinks-positie.
Als we onze economie fundamenteel willen veranderen, is sturen op ‘welzijn’ of ‘brede welvaart’ niet genoeg. Een echt andere economie vereist een andere ethiek. Wij pleiten voor een ethiek van zorgzaamheid, voortbouwend op het feministisch economisch gedachtegoed. Alleen dan kunnen we het kapitalisme actief uit ons hoofd en onze instituties bannen.
Rechts-radicale partijen zijn internationaal in opmars en brengen de gevestigde politiek in een lastig parket. Om een effectief weerwoord te kunnen bieden is van belang om de oorzaak van rechtspopulisme te begrijpen. Recent onderzoek suggereert een samenspel waarbij culturele factoren de boventoon voeren. Linkse partijen doen er goed aan juist het economische conflict te benadrukken.
In de menswetenschappen staat ‘veerkracht’ voor het vermogen moeilijkheden te overwinnen. Dit betekent een positieve verschuiving van focus op problemen naar de weerbaarheid van mensen. Maar er is ook kritiek op de term. Is veerkracht een karaktertrek van een individu, een proces of een uitkomst? En is er een (morele) maatstaf?
De term ‘veerkracht’ wordt steeds populairder. Hij duikt op in de meest uiteenlopende contexten en wordt meestal positief gewaardeerd. Maar omdat veerkracht multi-interpretabel is, is voor een politiek gebruik van de term een morele invulling noodzakelijk.